Ρατσισμός και βιολογία

Στέλιος Γκούσκος, Περιοδικό Σοσιαλισμός Από τα Κάτω, τ.12, Ιούλιος-Αύγουστος 1994

Φοιτήτριες της Σχολής Τυφλών του Βερολίνου το 1935 στο μάθημα της Μεντελιανής γενετικής. Οι ίδιες φοιτήτριες είχαν υποστεί στείρωση από το Ναζιστικό καθεστώς για να μη βλάψουν "καθαρότητα της φυλής".

Παλιές ρατσιστικές θεωρίες προσπαθούν να εκσυγχρονιστούν χρησιμοποιώντας τις τελευταίες εξελίξεις τις βιολογίας. Ο Στέλιος Γκούσκος εξηγεί γιατί οι ρατσιστές δεν μπορούν να βρουν κάλυψη πίσω από τα γονίδια των ανθρώπων.

Στις προκαπιταλιστικές κοινωνίες οι άρχουσες τάξεις δεν είχαν την ανάγκη να απολογούνται για τις κοινωνικές διακρίσεις και αδικίες. Αντίθετα, στον καπιταλισμό, το πιο φιλελεύθερο από όλα τα προϋπάρχοντα συστήματα, υπάρχει η ανάγκη θεωρητικοποίησης και δικαιολόγησης των διακρίσεων που γίνονται με βάση την τάξη, τη φυλή, τη θρησκεία ή το φύλο. Έτσι και με το ρατσισμό: καθώς η εμφάνισή του συμβαδίζει με την ίδια την ανάπτυξη του καπιταλισμού, οι προσπάθειες για επιστημονική στήριξη συμβαδίζουν με όλες τις φάσεις ανάπτυξης αυτού του τρόπου παραγωγής.

Στην αυγή του καπιταλισμού, με το δουλεμπόριο να ανθεί από την Αφρική προς τις φυτείες της Καραϊβικής και της Αμερικής, οι ρατσιστικές θεωρίες χρησιμοποιούνται για να δικαιολογηθεί η χρησιμοποίηση των μαύρων ως δούλων σ' αυτές τις φυτείες. Αργότερα, στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν ο καπιταλισμός περνάει στην ιμπεριαλιστική του φάση και μοιράζει τον κόσμο σε αποικίες, οι ρατσιστικές θεωρίες χρησιμοποιούνται για να δικαιολογήσουν την ανωτερότητα της λευκής φυλής που έχει σαν πεπρωμένο της να εκπολιτίσει όλες τις υπόλοιπες φυλές.

Αυτές οι θεωρίες συνεχίστηκαν τον 20ο αιώνα και κορυφώθηκαν στη ναζιστική περίοδο, αφού κυρίαρχο στοιχείο της φασιστικής ιδεολογίας ήταν η ανωτερότητα της άριας φυλής. Ακριβώς αυτή η σύνδεση με τα εγκλήματα των ναζί είχε σαν αποτέλεσμα να υποχωρήσουν για αρκετές δεκαετίες και οι απόπειρες βιολογικής στήριξης του ρατσισμού και η αναζήτηση πολιτιστικών και ιστορικών παραγόντων που θα ερμήνευαν την ανωτερότητα κάποιων φυλών ή εθνών.

Σήμερα όμως, η αναβίωση του ρατσισμού συνοδεύεται από καινούριες προσπάθειες βιολογικής στήριξής του. Γίνεται πια καθήκον για όποιον θέλει να παλέψει ενάντια στο ρατσισμό να δίνει απαντήσεις και σε αυτό το επίπεδο.

Αποικιοκρατία

Κάποιες ρατσιστικές θεωρίες προσπαθούσαν να στηρίξουν τις αντιλήψεις περί διαφορών ανάμεσα στις φυλές και περί ανωτερότητας των λευκών σε ανατομικά κριτήρια. Στοιχεία όπως το μέγεθος και το σχήμα του κεφαλιού, οι γωνίες του προσώπου, το σχήμα της μύτης, του μετώπου ή του σαγονιού υποτίθεται ότι αντανακλούν τις δυνατότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου και δίνουν στους ανθρώπους συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τα οποία διαφέρουν από φυλή σε φυλή. Ένας από τους δημοφιλείς ζωολόγους του 19ου αιώνα, ο Λουί Αγκασίζ, ισχυρίζονταν ότι οι ραφές στα κρανία των μαύρων μωρών κλείνουν νωρίτερα απ' ότι στα κρανία των λευκών μωρών, με αποτέλεσμα οι εγκέφαλοι να παγιδεύονται και να είναι επικίνδυνη η πολλή μάθηση για τα μαύρα παιδιά. Μια μελέτη της πρώτης ανθρωπολογικής εταιρίας στο Λονδίνο αποφαίνονταν: "Υπάρχουν σοβαροί λόγοι γιατί πρέπει να ταξινομήσουμε τους νέγρους σε διαφορετικό ανθρώπινο είδος από ότι είναι οι Ευρωπαίοι...".  

Γίνονται προφανείς οι πολιτικές επιπτώσεις αυτών των αντιδραστικών θεωριών, καθώς είναι κομμένες και ραμμένες για να δικαιολογήσουν τη δουλεία και την αποικιοκρατία. Σήμερα όλες αυτές οι απόπειρες ηχούν πραγματικά γελοίες, ωστόσο στην εποχή τους προβάλλονταν σαν η τελευταία λέξη της επιστήμης. Εκτός από τις εντελώς ψεύτικες και αντιεπιστημονικές περιπτώσεις, έγιναν απόπειρες να χρησιμοποιηθούν ακόμη και πραγματικά ριζοσπαστικές επιστημονικές θεωρίες όπως αυτή του Δαρβίνου για την εξέλιξη των ειδών. Η θεωρία της εξέλιξης διαλύει όλες αυτές τις φιλολογίες περί ιεραρχίας ανάμεσα στις ανθρώπινες φυλές καθώς και για τη θεϊκή καταγωγή του ανθρώπινου είδους, εξηγώντας ότι όλοι προερχόμαστε από τους πιθήκους. Διάφοροι βιολόγοι και κοινωνιολόγοι προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν αυτή τη θεωρία για να ερμηνεύσουν την ίδια την κοινωνία. 

Οι ανώτερες τάξεις, ισχυρίζονται, είναι περισσότερο προικισμένες από τις κατώτερες ("εργάτες γίνονται αυτοί που είναι βλάκες, καπιταλιστές γίνονται αυτοί που είναι έξυπνοι") και το ίδιο ισχύει για τις ανθρώπινες φυλές: υπάρχουν φυλές που έχουν διαμορφωθεί για να κυβερνάνε και άλλες που δεν απομένει παρά να εξαφανιστούνε. 

Αυτό το τελευταίο παράδειγμα δείχνει ότι η επιστήμη δεν μπορεί αυτόματα να διαψεύσει αυτές τις αντιδραστικές ιδεολογίες και ότι είναι αναγκαίο να δοθεί πολιτική μάχη.

Κουρδιστά πορτοκάλια

Περνώντας στη σημερινή περίοδο, η πρόοδος της επιστήμης δεν εμποδίζει τους ρατσιστές από το να επιχειρούν να παρουσιάσουν ξανά μια βιολογική βάση για τις ίδιες θεωρίες. Όπως και παλιότερα, έτσι και σήμερα, δεν πρόκειται για απόπειρες κάποιων περιθωριακών ρατσιστών. Μετά από την πρόσφατη εξέγερση στο Λος Άντζελες, ένα από τα πιο σοβαρά επιστημονικά περιοδικά της Αμερικής, το Nature, άνοιξε τη συζήτηση σχετικά με το βαθμό ευφυΐας των μαύρων και με το κατά πόσο σχετίζεται με το μέγεθος του εγκεφάλου. Ο εκδότης του επίσης δημοφιλούς αμερικάνικου περιοδικού Science, ισχυρίζεται ότι το πρόβλημα των αστέγων της Αμερικής εξηγείται βιολογικά: "Οι άστεγοι έχουν πρόβλημα με τα γονίδιά τους". Είναι χαρακτηριστική, άλλωστε, η δημοσιότητα που δόθηκε στην ανακάλυψη του "γονιδίου της ομοφυλοφιλίας". Άρα δεν πρόκειται για απόπειρες του μακρινού παρελθόντος, ούτε στρέφονται αποκλειστικά ενάντια στους μαύρους. Στο στόχαστρο βρίσκονται επίσης και οι άστεγοι, οι αλκοολικοί, οι ναρκομανείς, οι ομοφυλόφιλοι, οι παραβάτες του νόμου, κτλ.

Προωθείται η άποψη ότι αυτό που καθορίζει τους ανθρώπους είναι τα γονίδιά τους, ότι ουσιαστικά είμαστε κουρδιστά πορτοκάλια. Η βιολογική δομή που έχουμε υποτίθεται ότι μας προδιαθέτει προς ορισμένες κατευθύνσεις και έτσι εξηγούνται όλες οι διακρίσεις (πλούσιοι-φτωχοί, ανώτερες-κατώτερες φυλές, διαφορετικοί σεξουαλικοί προσανατολισμοί) και ορίζονται οι παρεκκλίσεις σε σχέση με το φυσιολογικό: λευκός, πλούσιος, ετεροφυλόφιλος. Και όπως τα γονίδια καθορίζουν τα άτομα, έτσι καθορίζουν και το πόσο επιθετική, ανταγωνιστική ή φιλόμουση είναι μια συγκεκριμένη κοινωνία. Αυτή η "κοινωνιοβιολογία", δηλαδή η προσπάθεια ερμηνείας της κοινωνίας με βάση βιολογικούς όρους, έχει αρχίσει να εκλαϊκεύεται και να τροφοδοτεί με τη σειρά της παρόμοιες αντιλήψεις σε πιο καθημερινό επίπεδο. Ένας Έλληνας συγγραφέας (Κωστόπουλος) εξηγεί την κρίση στα Βαλκάνια σαν αποτέλεσμα του ταμπεραμέντου των βαλκανικών λαών, το οποίο οφείλεται στα γονίδιά τους.

Άραγε οι σύγχρονες εξελίξεις στη βιολογία δικαιολογούν όλες αυτές τις θεωρίες ή πρόκειται πάλι για ρατσιστική διαστρέβλωσή τους; Υπάρχουν πολλά παραδείγματα όπου αυτές οι θεωρίες στηρίζονται λιγότερο ή περισσότερο σε απάτη και ελάχιστα σε επιστημονικά δεδομένα. Μια μελέτη που συσχέτιζε το τεστ ευφυΐας (το περίφημο IQ test) με το χρώμα των ανθρώπων, αποδείχτηκε πριν από επτά χρόνια ότι ήταν εξολοκλήρου κατασκευασμένη. Πριν από πέντε χρόνια Λονδρέζοι επιστήμονες δήλωσαν ότι ανακάλυψαν το γονίδιο για τη σχιζοφρένεια, πολύ γρήγορα όμως αναγκάστηκαν να αποσύρουν το ισχυρισμό τους. Το 1990 επίσης "ανακαλύφθηκε" το γονίδιο που είναι υπεύθυνο για τον αλκοολισμό, σχέση που ποτέ δεν επαληθεύτηκε.

Το ίδιο προβληματική είναι η "ανακάλυψη" του προκαλεί την ομοφυλοφιλία και που προβλήθηκε τόσο πολύ από τα ΜΜΕ. Είναι μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 40 ζευγάρια ομοφυλόφιλων δίδυμων αδερφών και αποφαίνεται ότι υπάρχουν πιθανότητες μεγαλύτερες από το μέσο όρο να είναι κανείς ομοφυλόφιλος αν έχει ένα συγκεκριμένο τμήμα του γενετικού κώδικα. Το πρώτο πρόβλημα είναι στο τι θεωρεί κανείς "μέσο όρο". Η συγκεκριμένη μελέτη θεωρεί ότι το ποσοστό των ομοφυλόφιλων στο συνολικό πληθυσμό είναι 2%, ποσοστό εξαιρετικά υποτιμημένο όπως δείχνουν σχετικές κοινωνιολογικές μελέτες. Επίσης δεν δόθηκε καμία ερμηνεία στο γεγονός ότι στα 7 από τα 40 ζευγάρια δίδυμων αδερφών απουσίαζε εντελώς το συγκεκριμένο γενετικό υλικό, ότι οι ομοφυλόφιλοι εκφράζονται σε διαφορετικές ηλικίες, καθώς και ότι εκτός από τους αποκλειστικά ομοφυλόφιλους και ετεροφυλόφιλους υπάρχει ένα μεγάλο φάσμα ενδιάμεσων σεξουαλικών συμπεριφορών. Στην πραγματικότητα, το πόσο διαδεδομένη είναι η ομοφυλοφιλία εξαρτάται όχι από τα γονίδια, αλλά από την κοινωνία και την εποχή (στην αρχαία Ελλάδα, για παράδειγμα, θεωρείτο απόλυτα φυσιολογική).

Ο παράγοντας περιβάλλον

Πέρα όμως από τις περιπτώσεις των γονιδίων-φαντασμάτων, μήπως ωστόσο υπάρχουν κάποια πραγματικά ευρήματα που να αποδεικνύουν ότι τα γονίδια όντως καθορίζουν τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων και είναι η βάση για την ταξινόμησή τους σε φυλές, ικανότητες, κλπ; Η αντίληψη που καλλιεργείται ότι η πορεία ανάπτυξης ενός οργανισμού από την αρχή ως το τέλος του εμπεριέχεται στα γονίδια και ότι η επίδραση του περιβάλλοντος είναι ελάχιστα σημαντική, δεν είναι σωστή. Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από δεκάδες δισεκατομμύρια διαφορετικά κύτταρα και το κάθε κύτταρο έχει δεκάδες χιλιάδες διαφορετικές πρωτεΐνες. Στο κέντρο της πρωτεΐνης βρίσκονται τα γονίδια που με τη σειρά τους αποτελούνται από μια μεγάλη σειρά τεσσάρων νουκλεοτιδίων (A, T, C, G). Οι συνδυασμοί των τεσσάρων νουκλεοτιδίων που αποτελούν το κάθε γονίδιο εξυπηρετούν δύο λειτουργίες: καθορίζουν ποια είναι η σύσταση των μορίων πρωτεΐνης που αποτελούν το σώμα μας και δημιουργούν το μηχανισμό που αρχίζει και σταματά την παραγωγή πρωτεϊνών. 

Αυτή η δεύτερη λειτουργία επηρεάζεται από τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Η ανάπτυξη, συνεπώς, ενός οργανισμού δεν εξαρτάται μόνο από το γενετικό του υλικό, τις πληροφορίες, δηλαδή, που μεταφέρουν τα γονίδια, αλλά και από το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται.

Επιπλέον, οι τελευταίες εξελίξεις στη βιολογία αποκαλύπτουν έναν ακόμα παράγοντα που ονομάστηκε development noise. Πρόκειται για τις τυχαίες παραλλαγές στην ανάπτυξη ενός οργανισμού που οφείλονται σε ανεπαίσθητες μεταβολές των περιβαλλοντικών συνθηκών. Πειράματα με ινδικά χοιρίδια δείχνουν ότι ακόμα και η σεξουαλική μορφολογία και συμπεριφορά μπορεί να επηρεαστεί από εξωτερικές-περιβαλλοντικές αλλαγές. Αρσενικά ινδικά χοιρίδια που ευνουχίζονται κατά τη γέννησή τους υιοθετούν "θηλυκή" στάση κατά τη συνουσία, ενώ χορήγηση τεστοστερόνης σε γενετικά θηλυκά έμβρυα έχει σαν αποτέλεσμα αυτά όχι μόνο να αναπτύξουν πέος, αλλά και όλη τους η συμπεριφορά να είναι περισσότερο αρσενική παρά θηλυκή.

Κάποιοι, ωστόσο, από τους βιολόγους που επιμένουν αντιδραστικά ορίζουν συμβιβαστικά σε ένα ποσοστό 80% την επίδραση του γενετικού υλικού και σε 20% την επίδραση του περιβάλλοντος. Ούτε μια τέτοια αντίληψη όμως -που προσπαθεί να βάλει από την πίσω πόρτα την αντίληψη ότι, έστω κατά 80%, οι άνθρωποι είναι κουρδιστά πορτοκάλια- είναι σωστή.

Στην πραγματικότητα η σχέση ανάμεσα στο περιβάλλον και το γενετικό υλικό δεν είναι σταθερή, αλλά διαρκώς μεταβαλλόμενη. Το φυσικό περιβάλλον και πολύ περισσότερο το πολιτιστικό και κοινωνικό περιβάλλον, μιλώντας για ανθρώπους, είναι που καθορίζει τα χαρακτηριστικά της εξέλιξης. Μια αλλαγή στο περιβάλλον μπορεί να προκαλέσει πολύ σημαντικές αλλαγές, αλλά ακόμα και να καταργήσει διαφορές μεταξύ των ατόμων που αποδίδονται στο γενετικό υλικό. Αν και μπορεί να υπάρχουν μέσες βιολογικές διαφορές στη σωματική διάπλαση και δύναμη μεταξύ ανδρών και γυναικών (και αυτές είναι λιγότερες απ' ότι συνήθως πιστεύεται), αυτές οι διαφορές γίνονται άσχετες και εξαφανίζονται από πρακτική άποψη σε ένα κόσμο γεμάτο αυτοματισμούς, μηχανές, κλπ.

Αντίστροφα, το πόσο διαφέρουμε εξαιτίας των περιβαλλοντικών διαφορών εξαρτάται από τα γονίδιά μας. Ξέρουμε από πειράματα ότι οργανισμοί με συγκεκριμένα γονίδια είναι πολύ ευαίσθητοι σε περιβαλλοντικές μεταβολές, ενώ άλλοι οργανισμοί με διαφορετικά γονίδια δεν είναι.

Οι γενετικές διαφορές, που σίγουρα υπάρχουν μεταξύ μας, είναι πολύ λίγες και σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να κατασκευάσουν ιεραρχήσεις μεταξύ φυλών και ανθρώπων. Από έρευνες γνωρίζουμε ότι το 85% όλων των διαπιστωμένων ανθρώπινων γενετικών διαφορών εμφανίζεται μεταξύ ατόμων από την ίδια εθνολογική ομάδα, ένα άλλο 8% εμφανίζεται μεταξύ ατόμων διαφορετικών εθνολογικών ομάδων της ίδιας φυλής, και μόνο το 7% των γενετικών διαφορών εμφανίζεται ανάμεσα σε άτομα που ανήκουν σε διαφορετικές ανθρώπινες φυλές. Δεν δικαιολογείται λοιπόν κανένας ισχυρισμός ότι τα γονίδια ενός Έλληνα ή ενός Γερμανού είναι διαφορετικά -πόσο μάλλον ανώτερα- από τα γονίδια ενός μαύρου, καθώς η μεγαλύτερη απόκλιση υπάρχει ήδη ανάμεσα σε άτομα της ίδιας κοινωνίας παρά ανάμεσα σε διαφορετικές φυλές. Ούτε υπάρχει ίχνος απόδειξης ότι οι κοινωνικές τάξεις διαφέρουν με οποιοδήποτε τρόπο στα γονίδιά τους, με εξαίρεση στο βαθμό που η προέλευση ενός έθνους ή μίας φυλής χρησιμοποιείται σαν κριτήριο οικονομικού διαχωρισμού.

Στην υπηρεσία του κέρδους

Υπάρχει σε εξέλιξη σήμερα ένα τεράστιο ερευνητικό πρόγραμμα με Αμερικάνους και Ευρωπαίους βιολόγους, το Πρόγραμμα Καταγραφής των Ανθρώπινων Γονιδίων (Human Genom Project) με προϋπολογισμό για την τρέχουσα δεκαετία 600 δις δολάρια. Στόχος του είναι η καταγραφή όλων των γονιδίων που υπάρχουν στον ανθρώπινο οργανισμό. Η διάρκεια του έργου εκτιμάται στα 30 χρόνια και οι εμπνευστές του ισχυρίζονται ότι, όταν ολοκληρωθεί, θα μπορέσουμε να έχουμε όλες τις δυνατές παραλλαγές του ανθρώπινου τύπου και να εξάγουμε τα απαραίτητα συμπεράσματα για οτιδήποτε σχετίζεται με τον ανθρώπινο οργανισμό.

Ελπίζουν έτσι ότι θα ανοίξει ο δρόμος για την καταπολέμηση μιας σειράς ασθενειών, καθώς με μια τέτοια καταγραφή θα βρούμε τα γονίδια που προκαλούν τις αρρώστιες και η Γενετική Μηχανική θα λύσει τα προβλήματα επεμβαίνοντας σε αυτά. Επίσης, αφού θα έχουμε διαμορφώσει τον ομαλό μέσο τύπο, θα μπορέσουμε να βρούμε γιατί είναι κάποιοι άστεγοι, ομοφυλόφιλοι, αλκοολικοί, εγκληματίες, κλπ.

Το πρώτο σημείο που θέλει προσοχή είναι το να μιλά κανείς γι' αυτή τη σειρά γονιδίων σαν να είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι. Δυο άνθρωποι διαφέρουν κατά μέσο όρο περίπου κατά 600.000 νουκλεοτίδια και τα γονίδια δύο ανθρώπων διαφέρουν κατά μέσο όρο κατά 20 νουκλεοτίδια. Τίθεται τότε το ερώτημα: ποιου ατόμου το γενετικό υλικό θα θεωρείται ως πρότυπο; Το δεύτερο προβληματικό σημείο είναι η προσπάθεια να καθιερωθεί μια άμεση και αποκλειστική σχέση γονιδίου και ασθένειας, καθώς παραμελείται εντελώς η επίδραση του περιβάλλοντος. Ανησυχία επίσης προκαλεί η χρησιμοποίηση μιας τέτοιας καταγραφής σαν κριτήριο για την πρόσληψη κάποιου ή την ασφάλισή του από μια ασφαλιστική εταιρία και γενικά στο κατά πόσο θα επιδρά στη γενικότερη ένταξη ή απόρριψη του ατόμου. Το ότι τέτοιες έρευνες κατευθύνονται με κριτήριο το κέρδος και όχι με κριτήριο τις ανθρώπινες ανάγκες φαίνεται από το γεγονός ότι οι ερευνητές που ηγούνται του προγράμματος (και είναι σχεδόν όλοι μέτοχοι σε βιοτεχνολογικές εταιρίες) έχουν καταθέσει αίτηση για πατεντάρισμα (!) περίπου 3.000 γονιδίων που σχετίζονται με τον εγκέφαλο, με στόχο την οικονομική εκμετάλλευση κάποιου μελλοντικού φαρμακολογικού προϊόντος.

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι καταδικάζουμε κάθε προσπάθεια κατανόησης του κόσμου γύρω μας ή μέσα μας. Χρειάζεται όμως να απαντάμε σε όσους επιχειρούν να χρησιμοποιούν την επιστήμη  για να δικαιολογήσουν ή να κατασκευάσουν κοινωνικές διακρίσεις. Ξέρουμε ότι οι εξελίξεις στη βιολογία και τη Γενετική Μηχανική μπορούν να ωφελήσουν πραγματικά τους ανθρώπους. Θα μπορούσαμε να βρούμε τρόπους να καταστρέψουμε τα τοξικά απόβλητα που απειλούν τον πλανήτη και τη ζωή σε αυτόν, να δημιουργήσουμε υβρίδια στα φυτά, τα οποία θα δώσουν περισσότερο αποδοτικές και ανθεκτικές καλλιέργειες, να εξασφαλίσουμε πρώτες ύλες (π.χ. συνθετικά καύσιμα από πριονίδι), να αναπτύξουμε νέες πηγές ενέργειας μέσω της ανακύκλωσης των απορριμάτων ή της βιομάζας. Τεράστια περιθώρια δίνονται επίσης στην ιατρική για ανάπτυξη εμβολίων ή για τη θεραπεία γνωστών γενετικών ασθενειών. Η επιστήμη μπορεί πραγματικά να λειτουργήσει προς όφελος της πλειοψηφίας της ανθρωπότητας και όχι προς όφελος των ρατσιστών.

Καταλαβαίνουμε ότι οι καπιταλιστές καλλιεργούν το ρατσισμό για να διαιρούν και να αποπροσανατολίζουν την εργατική τάξη και ότι επιδιώκουν να τον στηρίξουν βιολογικά αφενός για να δικαιολογήσουν και να παρουσιάσουν ως φυσικές τις ανισότητες και τις διακρίσεις που υπάρχουν στο σύστημά τους, αφετέρου για να μας οδηγήσουν στη μοιρολατρική και παθητική αντιμετώπιση ότι τα πράγματα δεν πρόκειται ή δεν πρέπει να αλλάξουν. Παρότι αυτές οι θεωρίες στηρίζονται κυριολεκτικά στην άμμο, χρειάζεται ωστόσο να τους δοθεί απάντηση. Μπορούμε και πρέπει να καταρρίψουμε τις ρατσιστικές θεωρίες ανοίγοντας ταυτόχρονα την προοπτική ότι παλεύουμε για μια καλύτερη κοινωνία, μια σοσιαλιστική κοινωνία, όπου η επιστήμη θα εξυπηρετεί πραγματικά τις ανάγκες των ανθρώπων και όχι τα ρατσιστικά ιδεολογήματα και τα οικονομικά πλάνα των καπιταλιστών.