Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν, Το δικαίωμα των εθνών για αυτοδιάθεση (1916)
1. Ο ιμπεριαλισμός, ο σοσιαλισμός και η απελευθέρωση των καταπιεσμένων εθνών
Ο ιμπεριαλισμός είναι το ανώτατο στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού. Το κεφάλαιο στις προχωρημένες χώρες ξεπέρασε τα πλαίσια των εθνικών κρατών, έβαλε στη θέση του συναγωνισμού το μονοπώλιο και δημιούργησε έτσι όλες τις αντικειμενικές προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση του σοσιαλισμού. Γι' αυτό στη Δυτική Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες μπαίνει στην ημερήσια διάταξη η επαναστατική πάλη του προλεταριάτου για την ανατροπή των κεφαλαιοκρατικών κυβερνήσεων, για την απαλλοτρίωση της αστικής τάξης. Ο ιμπεριαλισμός σπρώχνει τις μάζες σε μια τέτοια πάλη, οξύνοντας σε τεράστιο βαθμό τις ταξικές αντιθέσεις, χειροτερεύοντας την κατάσταση των μαζών και από οικονομική άποψη -τραστ, ακρίβεια- και από πολιτική: ανάπτυξη του μιλιταρισμού, συχνότεροι πόλεμοι, δυνάμωμα της αντίδρασης, σταθεροποίηση και επέκταση της εθνικής καταπίεσης και της αποικιακής ληστείας. Ο νικηφόρος σοσιαλισμός θα πραγματοποιήσει απαραίτητα την πλήρη δημοκρατία και συνεπώς όχι μόνο θα εφαρμόσει την πλήρη ισοτιμία των εθνών, μα και θα κάνει πραγματικότητα το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των καταπιεζόμενων εθνών, δηλαδή το δικαίωμα του ελεύθερου πολιτικού αποχωρισμού. Τα σοσιαλιστικά κόμματα που δεν θα απόδειχναν με όλη τους τη δράση και τώρα, και τον καιρό της επανάστασης, και ύστερα από τη νίκη της ότι θα απελευθερώσουν τα υποδουλωμένα έθνη και θα ρυθμίσουν τη στάση τους απέναντι σ' αυτά πάνω στη βάση της ελεύθερης ένωσης -και χωρίς την ελευθερία του αποχωρισμού η ελεύθερη ένωση είναι ψεύτικη φράση- τα κόμματα αυτά θα διέπρατταν προδοσία απέναντι στο σοσιαλισμό.
Βέβαια η δημοκρατία είναι κι αυτή μορφή κράτους, που θα εξαφανιστεί όταν εξαφανιστεί το κράτος, αυτό όμως θα γίνει μόνο με το πέρασμα από το σοσιαλισμό, που θα έχει νικήσει και σταθεροποιηθεί οριστικά, στον πλήρη κομμουνισμό.
2. Η σοσιαλιστική επανάσταση και η πάλη για τη δημοκρατία
Η σοσιαλιστική επανάσταση δεν είναι μια μόνο πράξη, δεν είναι μια μόνη μάχη σε ένα μόνο μέτωπο, αλλά ολόκληρη εποχή οξυμένων ταξικών συγκρούσεων, μακριά σειρά από μάχες σε όλα τα μέτωπα, δηλαδή σε όλα τα ζητήματα της οικονομίας και της πολιτικής, από μάχες που μπορούν να τελειώσουν μόνο με την απαλλοτρίωση της αστικής τάξης. Θα ήταν βασικό λάθος να νομιστεί ότι ο αγώνας για τη δημοκρατία μπορεί να αποσπάσει το προλεταριάτο από τη σοσιαλιστική επανάσταση, ή να τη συγκαλύψει, ή να την επισκιάσει, κτλ. Αντίθετα, όπως δεν είναι δυνατό να υπάρξει νικηφόρος σοσιαλισμός που δεν πραγματοποιεί την πλήρη δημοκρατία, έτσι δεν μπορεί να προετοιμαστεί για τη νίκη ενάντια στην αστική τάξη ένα προλεταριάτο που δε διεξάγει ολόπλευρο, συνεπή και επαναστατικό αγώνα για τη δημοκρατία.
Δεν θα ήταν μικρότερο λάθος αν αφαιρούσαμε ένα από τα άρθρα του δημοκρατικού προγράμματος, λ.χ. το άρθρο για την αυτοδιάθεση των εθνών, με τη δικαιολογία ότι δήθεν "είναι απραγματοποίητη" ή ότι αποτελεί "αυταπάτη" μέσα στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού. Τον ισχυρισμό ότι το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών δεν είναι πραγματοποιήσιμο μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού μπορεί να τον παίρνει κανείς ή με την απόλυτη, την οικονομική έννοια, ή με τη συμβατική, την πολιτική.
Στην πρώτη περίπτωση είναι ριζικά λαθεμένος από θεωρητική άποψη. Πρώτο, μ' αυτή την έννοια δεν είναι πραγματοποιήσιμα στις συνθήκες του καπιταλισμού λ.χ. το χρήμα-εργασία ή η εξάλειψη των κρίσεων, κτλ. Δεν είναι όμως καθόλου σωστό ότι εξίσου απραγματοποίητη είναι και η αυτοδιάθεση των εθνών. Δεύτερο, ακόμα και μόνο το παράδειγμα του αποχωρισμού της Νορβηγίας από τη Σουηδία το 1905 είναι αρκετό για να διαψεύσει το "απραγματοποίητο" μ' αυτή την έννοια. Τρίτο, θα ήταν γελοίο να αρνηθεί κανείς ότι με μια μικρή αλλαγή των αμοιβαίων πολιτικών και στρατηγικών σχέσεων, λ.χ. της Γερμανίας και της Αγγλίας, σήμερα ή αύριο θα είναι απόλυτα "πραγματοποιήσιμος" ο σχηματισμός ορισμένων νέων κρατών: του πολωνικού, του ιδικού, κτλ. Τέταρτο, το χρηματιστικό κεφάλαιο στην τάση του για επέκταση θα αγοράσει "ελεύθερα" και θα διαφθείρει την πιο ελεύθερη δημοκρατική και ρεπουμπλικάνικη κυβέρνηση και τους αιρετούς υπαλλήλους οποιασδήποτε, έστω και "ανεξάρτητης" χώρας. Η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου, όπως και του κεφαλαίου γενικά, δεν μπορεί να εξαλειφθεί με κανένα μετασχηματισμό στον τομέα της πολιτικής δημοκρατίας, και η αυτοδιάθεση ανήκει ολοκληρωτικά και αποκλειστικά σ' αυτό τον τομέα. Αυτή όμως η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου δεν εκμηδενίζει καθόλου τη σημασία της πολιτικής δημοκρατίας, σαν της πιο ελεύθερης, πιο πλατιάς και πιο ξεκάθαρης μορφής ταξικής καταπίεσης και ταξικής πάλης. Γι' αυτό όλοι οι συλλογισμοί για το "απραγματοποίητο" με την οικονομική έννοια, μιας από τις απαιτήσεις της δημοκρατίας στις συνθήκες του καπιταλισμού, ανάγονται στο θεωρητικά όχι σωστό ορισμό των γενικών και βασικών σχέσεων του καπιταλισμού και της πολιτικής δημοκρατίας γενικά.
Στη δεύτερη περίπτωση ο ισχυρισμός αυτός δεν είναι πλήρης και δεν είναι ακριβής. Γιατί όχι μόνο το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών, αλλά και όλες οι θεμελιακές απαιτήσεις της πολιτικής δημοκρατίας δεν είναι "πραγματοποιήσιμες" στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού, παρά μόνο λειψά, παραμορφωμένα και σαν σπάνια εξαίρεση (λόγου χάρη ο αποχωρισμός της Νορβηγίας από τη Σουηδία το 1905). Η διεκδίκηση της άμεσης απελευθέρωσης των αποικιών, που προβάλλουν όλοι οι επαναστάτες σοσιαλδημοκράτες, "είναι επίσης απραγματοποίητη" στις συνθήκες του καπιταλισμού χωρίς μια σειρά επαναστάσεις. Απ' αυτό όμως δεν βγαίνει καθόλου το συμπέρασμα ότι η σοσιαλδημοκρατία πρέπει να παραιτηθεί από τον άμεσο και όσο το δυνατόν πιο αποφασιστικό αγώνα για όλες αυτές τις διεκδικήσεις -μια τέτοια παραίτηση θα εξυπηρετούσε μόνο την αστική τάξη και την αντίδραση- αλλά ακριβώς το αντίθετο, η ανάγκη να διατυπώνονται και να πραγματοποιούνται όλες αυτές οι διεκδικήσεις όχι ρεφορμιστικά, αλλά επαναστατικά, χωρίς να περιοριζόμαστε στα πλαίσια της αστικής νομιμότητας, αλλά σπάζοντάς τα, χωρίς να ικανοποιούμαστε με την κοινοβουλευτική δράση και τις διαμαρτυρίες στα λόγια, αλλά τραβώντας στην ενεργό δράση τις μάζες, επεκτείνοντας και υποδαυλίζοντας την πάλη για κάθε ζωτική δημοκρατική δημοκρατική διεκδίκηση ως την άμεση επίθεση του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη, δηλαδή ως τη σοσιαλιστική επανάσταση που απαλλοτριώνει την αστική τάξη. Η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να ανάψει όχι μόνο από μια μεγάλη απεργία ή διαδήλωση του δρόμου, ή από μια στάση πείνας ή από μια στρατιωτική εξέγερση, ή από μια ανταρσία των αποικιών, αλλά και από οποιαδήποτε πολιτική κρίση σαν την υπόθεση Ντρέιφους ή το επεισόδιο Τσάμπερν ή σε σύνδεση με ένα δημοψήφισμα για τον αποχωρισμό ενός καταπιεζόμενου έθνους, κτλ.
Το δυνάμωμα της εθνικής καταπίεσης στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού επιβάλλει στη σοσιαλδημοκρατία όχι να εγκαταλείπει την "ουτοπική", όπως τη λέει η αστική τάξη, πάλη για την ελευθερία του αποχωρισμού των εθνών, αλλά αντίθετα να χρησιμοποιεί εντατικά τις συγκρούσεις, που γεννιούνται πάνω και σ' αυτό το έδαφος, σαν αφορμές για μαζική δράση και επαναστατικές ενέργειες ενάντια στην αστική τάξη.
Δεν θα ήταν μικρότερο λάθος αν αφαιρούσαμε ένα από τα άρθρα του δημοκρατικού προγράμματος, λ.χ. το άρθρο για την αυτοδιάθεση των εθνών, με τη δικαιολογία ότι δήθεν "είναι απραγματοποίητη" ή ότι αποτελεί "αυταπάτη" μέσα στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού. Τον ισχυρισμό ότι το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών δεν είναι πραγματοποιήσιμο μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού μπορεί να τον παίρνει κανείς ή με την απόλυτη, την οικονομική έννοια, ή με τη συμβατική, την πολιτική.
Στην πρώτη περίπτωση είναι ριζικά λαθεμένος από θεωρητική άποψη. Πρώτο, μ' αυτή την έννοια δεν είναι πραγματοποιήσιμα στις συνθήκες του καπιταλισμού λ.χ. το χρήμα-εργασία ή η εξάλειψη των κρίσεων, κτλ. Δεν είναι όμως καθόλου σωστό ότι εξίσου απραγματοποίητη είναι και η αυτοδιάθεση των εθνών. Δεύτερο, ακόμα και μόνο το παράδειγμα του αποχωρισμού της Νορβηγίας από τη Σουηδία το 1905 είναι αρκετό για να διαψεύσει το "απραγματοποίητο" μ' αυτή την έννοια. Τρίτο, θα ήταν γελοίο να αρνηθεί κανείς ότι με μια μικρή αλλαγή των αμοιβαίων πολιτικών και στρατηγικών σχέσεων, λ.χ. της Γερμανίας και της Αγγλίας, σήμερα ή αύριο θα είναι απόλυτα "πραγματοποιήσιμος" ο σχηματισμός ορισμένων νέων κρατών: του πολωνικού, του ιδικού, κτλ. Τέταρτο, το χρηματιστικό κεφάλαιο στην τάση του για επέκταση θα αγοράσει "ελεύθερα" και θα διαφθείρει την πιο ελεύθερη δημοκρατική και ρεπουμπλικάνικη κυβέρνηση και τους αιρετούς υπαλλήλους οποιασδήποτε, έστω και "ανεξάρτητης" χώρας. Η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου, όπως και του κεφαλαίου γενικά, δεν μπορεί να εξαλειφθεί με κανένα μετασχηματισμό στον τομέα της πολιτικής δημοκρατίας, και η αυτοδιάθεση ανήκει ολοκληρωτικά και αποκλειστικά σ' αυτό τον τομέα. Αυτή όμως η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου δεν εκμηδενίζει καθόλου τη σημασία της πολιτικής δημοκρατίας, σαν της πιο ελεύθερης, πιο πλατιάς και πιο ξεκάθαρης μορφής ταξικής καταπίεσης και ταξικής πάλης. Γι' αυτό όλοι οι συλλογισμοί για το "απραγματοποίητο" με την οικονομική έννοια, μιας από τις απαιτήσεις της δημοκρατίας στις συνθήκες του καπιταλισμού, ανάγονται στο θεωρητικά όχι σωστό ορισμό των γενικών και βασικών σχέσεων του καπιταλισμού και της πολιτικής δημοκρατίας γενικά.
Στη δεύτερη περίπτωση ο ισχυρισμός αυτός δεν είναι πλήρης και δεν είναι ακριβής. Γιατί όχι μόνο το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών, αλλά και όλες οι θεμελιακές απαιτήσεις της πολιτικής δημοκρατίας δεν είναι "πραγματοποιήσιμες" στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού, παρά μόνο λειψά, παραμορφωμένα και σαν σπάνια εξαίρεση (λόγου χάρη ο αποχωρισμός της Νορβηγίας από τη Σουηδία το 1905). Η διεκδίκηση της άμεσης απελευθέρωσης των αποικιών, που προβάλλουν όλοι οι επαναστάτες σοσιαλδημοκράτες, "είναι επίσης απραγματοποίητη" στις συνθήκες του καπιταλισμού χωρίς μια σειρά επαναστάσεις. Απ' αυτό όμως δεν βγαίνει καθόλου το συμπέρασμα ότι η σοσιαλδημοκρατία πρέπει να παραιτηθεί από τον άμεσο και όσο το δυνατόν πιο αποφασιστικό αγώνα για όλες αυτές τις διεκδικήσεις -μια τέτοια παραίτηση θα εξυπηρετούσε μόνο την αστική τάξη και την αντίδραση- αλλά ακριβώς το αντίθετο, η ανάγκη να διατυπώνονται και να πραγματοποιούνται όλες αυτές οι διεκδικήσεις όχι ρεφορμιστικά, αλλά επαναστατικά, χωρίς να περιοριζόμαστε στα πλαίσια της αστικής νομιμότητας, αλλά σπάζοντάς τα, χωρίς να ικανοποιούμαστε με την κοινοβουλευτική δράση και τις διαμαρτυρίες στα λόγια, αλλά τραβώντας στην ενεργό δράση τις μάζες, επεκτείνοντας και υποδαυλίζοντας την πάλη για κάθε ζωτική δημοκρατική δημοκρατική διεκδίκηση ως την άμεση επίθεση του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη, δηλαδή ως τη σοσιαλιστική επανάσταση που απαλλοτριώνει την αστική τάξη. Η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να ανάψει όχι μόνο από μια μεγάλη απεργία ή διαδήλωση του δρόμου, ή από μια στάση πείνας ή από μια στρατιωτική εξέγερση, ή από μια ανταρσία των αποικιών, αλλά και από οποιαδήποτε πολιτική κρίση σαν την υπόθεση Ντρέιφους ή το επεισόδιο Τσάμπερν ή σε σύνδεση με ένα δημοψήφισμα για τον αποχωρισμό ενός καταπιεζόμενου έθνους, κτλ.
Το δυνάμωμα της εθνικής καταπίεσης στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού επιβάλλει στη σοσιαλδημοκρατία όχι να εγκαταλείπει την "ουτοπική", όπως τη λέει η αστική τάξη, πάλη για την ελευθερία του αποχωρισμού των εθνών, αλλά αντίθετα να χρησιμοποιεί εντατικά τις συγκρούσεις, που γεννιούνται πάνω και σ' αυτό το έδαφος, σαν αφορμές για μαζική δράση και επαναστατικές ενέργειες ενάντια στην αστική τάξη.
3. Η σημασία του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης και η σχέση του προς την ομποσπονδία
Το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών σημαίνει αποκλειστικά το δικαίωμα ανεξαρτησίας με την πολιτική έννοια, το δικαίωμα ελεύθερου πολιτικού αποχωρισμού από το έθνος που καταπιέζει. Συγκεκριμένα η απαίτηση αυτή της πολιτικής δημοκρατίας σημαίνει πλήρη ελευθερία ζύμωσης υπέρ του αποχωρισμού και λύση του ζητήματος του αποχωρισμού με δημοψήφισμα του έθνους που αποχωρίζεται. Έτσι η διεκδίκηση αυτή δεν ισοδυναμεί καθόλου με τη διεκδίκηση του αποχωρισμού, του κομματιάσματος και του σχηματισμού μικρών κρατών. Σημαίνει απλώς συνεπή έκφραση της πάλης ενάντια σε κάθε εθνική καταπίεση. Όσο το δημοκρατικό καθεστώς ενός κράτους βρίσκεται πιο κοντά προς την ελευθερία αποχωρισμού, τόσο πιο σπάνιες και πιο αδύνατες θα είναι στην πράξη οι τάσεις για αποχωρισμό, γιατί τα μεγάλα κράτη έχουν αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα και από την άποψη της οικονομικής προόδου και από την άποψη των συμφερόντων της μάζας, και εκτός απ' αυτά τα πλεονεκτήματα, αυτά αυξάνουν συνεχώς με την ανάπτυξη του καπιταλισμού. Η αναγνώριση της αυτοδιάθεσης δεν ισοδυναμεί με αναγνώριση της ομοσπονδίας σαν αρχής. Μπορεί να είναι κανείς αποφασιστικός αντίπαλος αυτής της αρχής και οπαδός του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, να προτιμάει όμως την ομοσπονδία από την εθνική ανισοτιμία, σαν τον πραγματικό δρόμο προς ένα ολοκληρωμένο δημοκρατικό συγκεντρωτισμό. Ακριβώς απ' αυτή την άποψη ο Μαρξ, ενώ ήταν συγκεντρωτιστής, προτιμούσε ακόμα και την ομοσπονδία της Ιρλανδίας με την Αγγλία από τη βίαιη υποταγή της Ιρλανδίας στους εγγλέζους.
Σκοπός του σοσιαλισμού είναι όχι μόνο η εξάλειψη του τεμαχισμού της ανθρωπότητας σε μικρά κράτη και κάθε απομόνωσης των εθνών, όχι μόνο η προσέγγιση των εθνών, αλλά και η συγχώνευσή τους. Και ακριβώς για να φτάσουμε σ' αυτό το σκοπό, πρέπει, από τη μια μεριά, να εξηγούμε στις μάζες την αντιδραστικότητα των ιδεών του Ρέννερ και του Μπάουερ για τη λεγόμενη "πολιτιστική εθνική αυτονομία", από την άλλη, να απαιτούμε την απελευθέρωση των καταπιεσμένων εθνών όχι με αόριστες γενικές φράσεις, όχι με χωρίς περιεχόμενο επαγγελίες, όχι με τη μορφή "αναβολής" του ζητήματος ως το σοσιαλισμό, αλλά με ένα καθαρό και με ακρίβεια διατυπωμένο πολιτικό πρόγραμμα, που να παίρνει υποχρεωτικά υπόψη του την υποκρισία και τη δειλία των σοσιαλιστών των εθνών που καταπιέζουν. Όπως η ανθρωπότητα μπορεί να φτάσει στην εκμηδένιση των τάξεων μόνο μέσω της μεταβατικής περιόδου της δικτατορίας της καταπιεζόμενης τάξης, έτσι ακριβώς μπορεί να φτάσει και στην αναπόφευκτη συγχώνευση των εθνών μόνο μέσω μιας μεταβατικής περιόδου πλήρους απελευθέρωσης όλων των καταπιεζόμενων εθνών, δηλαδή μέσω της ελευθερίας του αποχωρισμού τους.
4. Ο προλεταριακός-επαναστατικός τρόπος τοποθέτησης του ζητήματος αυτοδιάθεσης των εθνών
Όχι μόνο το αίτημα της αυτοδιάθεσης των εθνών, μα και όλα τα άρθρα του δημοκρατικού μας προγράμματος-μίνιμουμ τα είχαν διατυπώσει οι μικροαστοί προηγούμενα, ακόμα από το 17ο και 18ο αιώνα. Και οι μικροαστοί εξακολουθούν ως τώρα να τα βάζουν όλα με ουτοπικό τρόπο, χωρίς να βλέπουν την ταξική πάλη και το δυνάμωμά της στις συνθήκες της δημοκρατίας, πιστεύοντας στον "ειρηνικό" καπιταλισμό. Τέτοια ακριβώς είναι η ουτοπία της ειρηνικής ένωσης ισότιμων εθνών στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού, ουτοπία που εξαπατά το λαό και που την υπερασπίζουν οι καουτσκιστές. Σαν αντίβαρο σ' αυτή τη μικροαστική, οπορτουνιστική ουτοπία, το πρόγραμμα της σοσιαλδημοκρατίας πρέπει να τονίζει ότι η βασική, ουσιαστικότατη και αναπόφευκτη στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού διαίρεση των εθνών είναι η διαίρεση τους σε έθνη που καταπιέζουν και σε έθνη που καταπιέζονται.
Το προλεταριάτο των εθνών που καταπιέζουν άλλα έθνη δεν μπορεί να περιορίζεται σε γενικές, στερεότυπες φράσεις που τις επαναλαμβάνει οποιοσδήποτε πασιφιστής αστός, σε φράσεις ενάντια στις προσαρτήσεις και υπέρ της ισοτιμίας των εθνών γενικά. Το προλεταριάτο δεν μπορεί να αποσιωπά το εξαιρετικά "δυσάρεστο" για την ιμπεριαλιστική αστική τάξη ζήτημα των συνόρων του κράτους που στηρίζεται στην εθνική καταπίεση. Το προλεταριάτο δεν μπορεί παρά να παλεύει ενάντια στη βίαιη διατήρηση των καταπιεζόμενων εθνών στα πλαίσια του δοσμένου κράτους, κι αυτό σημαίνει ακριβώς να παλεύει για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Το προλεταριάτο πρέπει να απαιτεί την ελευθερία του πολιτικού αποχωρισμού των αποικιών και των εθνών που καταπιέζει το έθνος "του". Σε αντίθετη περίπτωση ο διεθνισμός του προλεταριάτου θα παραμείνει κούφιος διεθνισμός και διεθνισμός στα λόγια, δεν θα είναι δυνατό να υπάρχει ούτε εμπιστοσύνη ούτε ταξική αλληλεγγύη ανάμεσα στους εργάτες του έθνους που καταπιέζεται και του έθνους που καταπιέζει και θα μείνει αξεσκέπαστη η υποκρισία των ρεφορμιστών και καουτσκιστών υπερασπιστών της αυτοδιάθεσης, που δε λένε λέξη για τα έθνη που καταπιέζει το "δικό τους" έθνος και που κρατούνται με τη βία στο "δικό τους" κράτος.
Από την άλλη μεριά, οι σοσιαλιστές των καταπιεζόμενων εθνών πρέπει να υπερασπίζουν ιδιαίτερα και να εφαρμόζουν στη ζωή τους την πλήρη και απόλυτη, καθώς και την οργανωτική, ενότητα των εργατών του καταπιεζόμενου έθνους με τους εργάτες του έθνους που καταπιέζει. Χωρίς αυτό, είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί μια ανεξάρτητη πολιτική του προλεταριάτου και η ταξική αλληλεγγύη του με το προλεταριάτο των άλλων χωρών, παρ' όλες τις κατεργαριές, τις προδοσίες και τις αγυρτείες της αστικής τάξης. Γιατί η αστική τάξη των καταπιεζόμενων εθνών μετατρέπει συνεχώς σε εξαπάτηση των εργατών τα συνθήματα της εθνικής απελευθέρωσης: στην εσωτερική πολιτική χρησιμοποιεί αυτά τα συνθήματα, για να κλείνει αντιδραστικές συμφωνίες με την αστική τάξη των κυρίαρχων εθνών (λόγου χάρη οι πολωνοί στην Αυστρία και στη Ρωσία, που συμφωνούν με την αντίδραση για την καταπίεση των εβραίων και των ουκρανών). Στην εξωτερική πολιτική προσπαθεί να κλείνει συμφωνίες με μια από τις ανταγωνιζόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, για να πραγματοποιήσει τους δικούς της ληστρικούς σκοπούς (πολιτική των μικρών κρατών των Βαλκανίων, κτλ.).
Το γεγονός ότι η πάλη για την εθνική ελευθερία ενάντια σε μια ιμπεριαλιστική Δύναμη μπορεί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να χρησιμοποιηθεί από μια "μεγάλη" Δύναμη για δικούς της εξίσου ιμπεριαλιστικούς σκοπούς, μπορεί τόσο λίγο να αναγκάσει τη σοσιαλδημοκρατία να παραιτηθεί από την αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών, όσο μπορούν να αναγκάσουν τους σοσιαλδημοκράτες να αρνηθούν το δημοκρατισμό τους οι πολυάριθμες περιπτώσεις χρησιμοποίησης από την αστική τάξη των δημοκρατικών συνθημάτων, με σκοπό την πολιτική απάτη και την οικονομική ληστεία, λόγου χάρη στις ρωμανικές χώρες.
5. Ο Μαρξισμός και ο Προυντονισμός στο Εθνικό Ζήτημα
Αντίθετα από τους μικροαστούς δημοκράτες, ο Μαρξ έβλεπε σ' όλες χωρίς εξαίρεση τις δημοκρατικές διεκδικήσεις όχι κάτι το απόλυτο, αλλά την ιστορική έκφραση της πάλης των λαϊκών μαζών που καθοδηγούνται από την αστική τάξη ενάντια στη φεουδαρχία. Δεν υπάρχει ούτε μια απ' αυτές τις διεκδικήσεις που να μην μπορούσε να χρησιμεύσει και που να μην χρησίμευσε, κάτω από ορισμένες συνθήκες, σαν όπλο για την εξαπάτηση των εργατών από μέρους της αστικής τάξης. Είναι θεωρητικά βασικά λαθεμένο να ξεχωρίζει κανείς απ' αυτή την άποψη μια από τις διεκδικήσεις της πολιτικής δημοκρατίας και συγκεκριμένα την αυτοδιάθεση των εθνών και να την αντιπαρατάσσει στις υπόλοιπες. Στην πράξη το προλεταριάτο μπορεί να διατηρήσει την αυτοτέλειά του μόνο όταν υποτάσσει την πάλη του για όλες τις δημοκρατικές διεκδικήσεις, μαζί και τη διεκδίκηση της δημοκρατίας, στην επαναστατική πάλη του για την ανατροπή της αστικής τάξης.
Από την άλλη μεριά, σε αντίθεση με τους προυντονιστές που "αρνούνταν" το εθνικό ζήτημα "εν ονόματι της κοινωνικής επανάστασης", ο Μαρξ έχοντας υπόψη περισσότερο απ' όλα τα συμφέροντα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου στις προχωρημένες χώρες, πρόβαλε στην πρώτη γραμμή τη βασική αρχή του διεθνισμού και του σοσιαλισμού: δεν μπορεί να είναι ελεύθερος ένας λαός που καταπιέζει άλλους λαούς. Ακριβώς από την άποψη των συμφερόντων του επαναστατικού κινήματος των γερμανών εργατών ο Μαρξ απαιτούσε το 1848 η νικηφόρα δημοκρατία της Γερμανίας να διακηρύξει και να πραγματοποιήσει την ελευθερία των λαών που καταπιέζονται από τους Γερμανούς. Ακριβώς από την άποψη της επαναστατικής πάλης των άγγλων εργατών ο Μαρξ απαιτούσε το 1869 τον αποχωρισμό της Ιρλανδίας από την Αγγλία, πρόσθεσε όμως: "μόλο που ύστερα από τον αποχωρισμό μπορεί να έχουμε ομοσπονδία". Μόνο βάζοντας μια τέτοια διεκδίκηση ο Μαρξ διαπαιδαγωγούσε πραγματικά τους άγγλους εργάτες με το διεθνιστικό πνεύμα. Μόνο έτσι μπόρεσε ο Μαρξ -σε αντίθεση με τους απολογητές του κεφαλαίου που φώναζαν ότι είναι ουτοπική και απραγματοποίητη η ελευθερία του αποχωρισμού των μικρών εθνών και ότι είναι προοδευτική όχι μόνο η οικονομική αλλά και η πολιτική συγκέντρωση- να υπερασπίσει την προοδευτικότητα αυτής της συγκέντρωσης όχι με ιμπεριαλιστικό τρόπο, να υπερασπίσει την προσέγγιση των εθνών με βάση όχι τη βία, αλλά την ελεύθερη ένωση των προλετάριων όλων των χωρών. Μόνο έτσι μπόρεσε ο Μαρξ να αντιπαραθέσει στη συχνά υποκριτική και στα λόγια αναγνώριση της ισοτιμίας και αυτοδιάθεσης των εθνών την επαναστατική δράση των μαζών και στον τομέα των εθνικών ζητημάτων. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος του 1914-1916 και η κόπρος του Αυγείου της υποκρισίας των οπορτουνιστών και των καουτσκιστών που αποκάλυψε αυτός ο πόλεμος επιβεβαίωσαν παραστατικά την ορθότητα αυτής της πολιτικής του Μαρξ, που πρέπει να χρησιμεύσει σαν πρότυπο για όλες τις προχωρημένες χώρες, γιατί σήμερα όλες τους καταπιέζουν ξένα έθνη.
6. Τρεις τύποι χωρών σχετικά με την αυτοδιάθεση των εθνών
Σχετικά με την αυτοδιάθεση των εθνών πρέπει να διακρίνουμε τρεις βασικούς τύπους χωρών:
Πρώτο, τις προχωρημένες κεφαλαιοκρατικές χώρες της Δυτικής Ευρώπης και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στις χώρες αυτές έχουν από καιρό τελειώσει τα αστικοπροοδευτικά εθνικά κινήματα. Το καθένα απ' αυτά τα "μεγάλα" έθνη καταπιέζει ξένα έθνη στις αποικίες και μέσα στη χώρα του. Τα καθήκοντα του προλεταριάτου των κυρίαρχων εθνών είναι εδώ ακριβώς τα ίδια με τα καθήκοντα που είχε στο 19ο αιώνα το προλεταριάτο της Αγγλίας απέναντι στην Ιρλανδία.
Δεύτερο, την Ανατολική Ευρώπη: Αυστρία, Βαλκάνια και ιδιαίτερα η Ρωσία. Εδώ ακριβώς ο 20ος αιώνας ανάπτυξε πολύ τα αστικοδημοκρατικά εθνικά κινήματα και όξυνε τον εθνικό αγώνα. Τα καθήκοντα του προλεταριάτου αυτών των χωρών τόσο στο ζήτημα της ολοκλήρωσης του αστικοδημοκρατικού μετασχηματισμού τους, όσο και στο ζήτημα της βοήθειας προς τη σοσιαλιστική επανάσταση των άλλων χωρών, δεν μπορούν να εκπληρωθούν χωρίς την υπεράσπιση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών. Εξαιρετικά δύσκολο και εξαιρετικά σπουδαίο είναι εδώ το καθήκον της συνένωσης της ταξικής πάλης των εργατών των εθνών που καταπιέζουν και των εργατών των εθνών που καταπιέζονται.
Τρίτο, τις μισοαποικιακές χώρες, όπως η Κίνα, η Περσία, η Τουρκία και όλες οι αποικίες που ο πληθυσμός τους φτάνει το ένα δισεκατομμύριο. Στις χώρες αυτές τα αστικοδημοκρατικά κινήματα εν μέρει μόλις αρχίζουν, εν μέρει κάθε άλλο παρά τέλειωσαν. Οι σοσιαλιστές πρέπει όχι μόνο να απαιτούν τη χωρίς όρους, χωρίς αποζημίωση και άμεση απελευθέρωση των αποικιών -και η διεκδίκηση αυτή στην πολιτική της έκφραση δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά ακριβώς την αναγνώριση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης. Οι σοσιαλιστές πρέπει να υποστηρίζουν με τον πιο αποφασιστικό τρόπο τα πιο επαναστατικά στοιχεία των αστικοδημοκρατικών εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων σ' αυτές τις χώρες και να βοηθούν το ξεσήκωμά τους -και σε περίπτωση ανάγκης και τον επαναστατικό τους πόλεμο- ενάντια στις ιμπεριαλιστικές Δυνάμεις που τις καταπιέζουν.
7. Ο σοσιαλσοβινισμός και η αυτοδιάθεση των εθνών
Η ιμπεριαλιστική εποχή και ο πόλεμος του 1914-1916 πρόβαλαν ιδιαίτερα το καθήκον της πάλης ενάντια στο σοβινισμό και τον εθνικισμό στις προχωρημένες χώρες. Στο ζήτημα της αυτοδιάθεσης των εθνών υπάρχουν δυο βασικές αποχρώσεις μέσα στους σοσιαλσοβινιστές, δηλαδή στους οπορτουνιστές και τους καουτσκιστές, που εξωραΐζουν τον ιμπεριαλιστικό, αντιδραστικό πόλεμο εφαρμόζοντας σ' αυτόν την έννοια "υπεράσπιση της πατρίδας".
Από τη μια μεριά βλέπουμε τους αρκετά απροκάλυπτους υπηρέτες της αστικής τάξης, που υπερασπίζουν τις προσαρτήσεις με τη δικαιολογία ότι ο ιμπεριαλισμός και η πολιτική συγκέντρωση έχουν προοδευτικό χαρακτήρα και που αρνούνται το δήθεν ουτοπικό, χιμαιρικό, μικροαστικό, κλπ, δικαίωμα αυτοδιάθεσης. Σ' αυτούς ανήκουν ο Κούνοφ, ο Πάρβους και οι οπορτουνιστές των άκρων στη Γερμανία, ένα μέρος από τους φαβιανούς και τους ηγέτες των τρέιντ-γιούνιονς στην Αγγλία, οι οπορτουνιστές στη Ρωσία: ο Σεμκόφσκι, ο Λίμπμαν, ο Γιούρκεβιτς, κλπ.
Από την άλλη, βλέπουμε τους καουτσκιστές, στους οποίους ανήκουν επίσης ο Βαντερβέλντε, ο Ρενοντέλ και πολλοί πασιφιστές της Αγγλίας και της Γαλλίας, κλπ, να είναι υπέρ της ενότητας με τους προηγούμενους και στην πράξη να συμφωνούν απόλυτα μ' αυτούς, γιατί υπερασπίζουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης μόνο στα λόγια και υποκριτικά: θεωρούν "υπερβολική" (zu viel verlangt: λόγια του Κάουτσκι στη Neue Zeit της 21 Μάη 1915) τη διεκδίκηση της ελευθερίας του πολιτικού αποχωρισμού, δεν υπερασπίζουν την ανάγκη μιας επαναστατικής τακτικής των σοσιαλιστών των εθνών ακριβώς που καταπιέζουν άλλα έθνη, μα αντίθετα, συγκαλύπτουν τις επαναστατικές τους υποχρεώσεις, δικαιολογούν τον οπορτουνισμό τους, τους διευκολύνουν να εξαπατούν το λαό, παρακάμπτουν ίσα-ίσα το ζήτημα των συνόρων του κράτους που κρατά με τη βία στη σύνθεσή του έθνη χωρίς πλήρη δικαιώματα, κλπ.
Και οι πρώτοι και οι δεύτεροι είναι εξίσου οπορτουνιστές που εκπορνεύουν το μαρξισμό και που έχουν χάσει κάθε ικανότητα να καταλάβουν τη θεωρητική σημασία και την πρακτική σπουδαιότητα της τακτικής του Μαρξ, που τη διασαφήνισε με το παράδειγμα της Ιρλανδίας.
Όσο για τις προσαρτήσεις ειδικά, το ζήτημα αυτό έγινε εξαιρετικά επίκαιρο σε σύνδεση με τον πόλεμο. Τι είναι όμως η προσάρτηση; Είναι εύκολο να πειστεί κανείς ότι η διαμαρτυρία ενάντια στις προσαρτήσεις είτε καταλήγει στην αναγνώριση της αυτοδιάθεσης των εθνών, είτε βασίζεται στην πασιφιστική φράση που υπερασπίζει το status quo και διάκειται εχθρικά απέναντι σε κάθε βία -ακόμα και στην επαναστατική βία. Μια παρόμοια φράση είναι βασικά ψεύτικη και δε συμβιβάζεται με το μαρξισμό.
8. Τα συγκεκριμένα καθήκοντα του προλεταριάτου στο άμεσο μέλλον
Η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να αρχίσει στο πιο άμεσο μέλλον. Στην περίπτωση αυτή θα μπει μπροστά στο προλεταριάτο το άμεσο καθήκον να κατακτήσει την εξουσία, να απαλλοτριώσει τις τράπεζες και να πραγματοποιήσει άλλα δικτατορικά μέτρα. Η αστική τάξη -και ιδιαίτερα η διανόηση τύπου φαβιανών και καουτσκιστών- θα προσπαθήσει σε μια τέτοια στιγμή να κομματιάσει και να φρενάρει την επανάσταση, επιβάλλοντας σ' αυτήν περιορισμένους, δημοκρατικούς σκοπούς. Αν όλες οι καθαρά δημοκρατικές διεκδικήσεις είναι σε θέση, στις συνθήκες της εφόδου του προλεταριάτου που άρχισε πια ενάντια στις βάσεις της εξουσίας της αστικής τάξης, να παίξουν με μια ορισμένη έννοια το ρόλο του εμποδίου της επανάστασης, η ανάγκη να διακηρυχθεί και να πραγματοποιηθεί η ελευθερία όλων των καταπιεζόμενων λαών (δηλαδή το δικαίωμα αυτοδιάθεσής τους) θα είναι τόσο επιτακτική στη σοσιαλιστική επανάσταση, όσο επιτακτική ήταν για τη νίκη της αστικοδημοκρατικής επανάστασης, λόγου χάρη στη Γερμανία του 1848 ή στη Ρωσία του 1905.
Μπορεί ωστόσο να περάσουν 5, 10 και περισσότερα χρόνια ώσπου να αρχίσει η σοσιαλιστική επανάσταση. Στην ημερήσια διάταξη θα μπαίνει η επαναστατική διαπαιδαγώγηση των μαζών με τέτοιο πνεύμα, ώστε να γίνει αδύνατη η παραμονή στο εργατικό κόμμα των σοσιαλιστών σοβινιστών και οπορτουνιστών και η νίκη τους, σαν τη νίκη του 1914-1916. Οι σοσιαλιστές θα πρέπει να εξηγούν στις μάζες ότι οι άγγλοι σοσιαλιστές που δεν απαιτούν την ελευθερία αποχωρισμού των αποικιών και της Ιρλανδίας -οι γερμανοί που δεν απαιτούν την ελευθερία αποχωρισμού των αλσατών, των δανών και των πολωνών, που δεν επεκτείνουν άμεσα την επαναστατική προπαγάνδα και την επαναστατική μαζική δράση και στον τομέα της πάλης ενάντια στην εθνική καταπίεση, και δεν χρησιμοποιούν τέτοια επεισόδια, σαν το επεισόδιο του Τσάμπερν, για την πιο πλατιά παράνομη προπαγάνδα μέσα στο προλεταριάτο του έθνους που καταπιέζει, για διαδηλώσεις στους δρόμους και επαναστατική μαζική δράση -οι ρώσοι που δεν απαιτούν την ελευθερία αποχωρισμού της Φιλανδίας, της Πολωνίας, της Ουκρανίας, κτλ.- ότι οι σοσιαλιστές αυτού του είδους ενεργούν σαν σοβινιστές, σαν λακέδες των ιμπεριαλιστικών μοναρχιών και της ιμπεριαλιστικής αστικής τάξης που είναι βουτηγμένες στο αίμα και τη λάσπη.
9. Η στάση της Σοσιαλδημοκρατίας της Ρωσίας και της Πολωνίας και η στάση της Β΄ Διεθνούς απέναντι στην αυτοδιάθεση
Οι διαφωνίες ανάμεσα στους επαναστάτες σοσιαλδημοκράτες της Ρωσίας και τους πολωνούς σοσιαλδημοκράτες στο ζήτημα της αυτοδιάθεσης βγήκαν στην επιφάνεια ακόμα από το 1903, στο συνέδριο που ψήφισε το πρόγραμμα του ΣΔΕΚΡ και που, παρά τη διαμαρτυρία της αντιπροσωπείας των πολωνών σοσιαλδημοκρατών, περιέλαβε σ' αυτό το πρόγραμμα τη θέση 9 που αναγνώριζε το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών. Από τότε οι πολωνοί σοσιαλδημοκράτες ούτε μια φορά δεν επανέλαβαν εξ ονόματος του κόμματός τους την πρόταση να αφαιρεθεί από το πρόγραμμα του κόμματός μας η θέση 9 ή να αντικατασταθεί με οποιαδήποτε άλλη διατύπωση.
Στη Ρωσία, όπου στα καταπιεζόμενα έθνη ανήκουν πάνω από 100 εκατομμύρια, δηλαδή όχι λιγότερο από το 57% του πληθυσμού -όπου τα έθνη αυτά κατοικούν κυρίως στις ακρινές περιοχές -όπου ένα μέρος απ' αυτά τα έθνη είναι πιο πολιτισμένο από τους μεγαλορώσους -όπου το πολιτικό καθεστώς κρίνεται για τον πολύ βάρβαρο και μεσαιωνικό χαρακτήρα του -όπου δεν ολοκληρώθηκε ακόμα η αστικοδημοκρατική επανάσταση- στη Ρωσία η αναγνώριση του δικαιώματος του ελεύθερου αποχωρισμού από τη Ρωσία των εθνών που καταπιέζονται από τον τσαρισμό είναι απόλυτα υποχρεωτική για τους σοσιαλδημοκράτες προς το συμφέρον των δημοκρατικών και σοσιαλιστικών τους καθηκόντων. Το κόμμα μας, που αποκαταστάθηκε το Γενάρη του 1912, ψήφισε το 1913 μια απόφαση που επικυρώνει το δικαίωμα αυτοδιάθεσης και το εξηγεί ακριβώς με την προαναφερόμενη συγκεκριμένη σημασία του. Το όργιο του μεγαλορώσικου σοβινισμού το 1914-1916, τόσο μέσα στην αστική τάξη, όσο και μέσα στους οπορτουνιστές σοσιαλιστές (Ρουμπάνοβιτς, Πλεχάνοφ, "Νάσε Ντιέλο", κλπ.) μας παρακινεί να επιμένουμε ακόμα περισσότερο σ' αυτή τη διεκδίκηση και να θεωρούμε πως όσοι την αρνούνται υποστηρίζουν στην πράξη το μεγαλορώσικο σοβινισμό και τον τσαρισμό. Το κόμμα μας δηλώνει ότι απορρίπτει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο κάθε ευθύνη για μια τέτοια στάση στο δικαιώμα της αυτοδιάθεσης.
Στην πιο πρόσφατη διατύπωση της θέσης της πολωνικής σοσιαλδημοκρατίας πάνω στο εθνικό ζήτημα (δήλωση της πολωνικής σοσιαλδημοκρατίας στη διάσκεψη του Τσίμερβαλντ) περιέχονται οι παρακάτω σκέψεις:
Η δήλωση αυτή στιγματίζει τη γερμανική κυβέρνηση και τις άλλες κυβερνήσεις που βλέπουν τις "πολωνικές περιοχές" σαν εχέγγυο για το επικείμενο παιχνίδι των παλινορθώσεων "στερώντας τον πολωνικό λαό από τη δυνατότητα να αποφασίσει μόνος του για την τύχη του". "Η πολωνική σοσιαλδημοκρατία διαμαρτύρεται κατηγορηματικά και επίσημα ενάντια στο ξαναμοίρασμα και στο κομμάτιασμα ολόκληρης της χώρας"... Μαστιγώνει τους σοσιαλιστές που ανάθεσαν στους Χοεντσόλερν "το έργο της απελευθέρωσης των καταπιεσμένων λαών". Εκφράζει την πεποίθηση ότι μόνον η συμμετοχή σ' αυτό τον επερχόμενο αγώνα του επαναστατικού διεθνούς προλεταριάτου, στον αγώνα για το σοσιαλισμό, "θα σπάσει τα δεσμά της εθνικής καταπίεσης και θα εκμηδενίσει κάθε μορφή ξένης κυριαρχίας. θα εξασφαλίσει στον πολωνικό λαό τη δυνατότητα μιας ελεύθερης ανάπτυξής του σαν ισότιμου μέλους της ένωσης των λαών". Η δήλωση θεωρεί ότι "για τους πολωνούς" ο πόλεμος είναι δυο φορές αδελφοκτόνος" (Δελτίο της Διεθνούς σοσιαλιστικής επιτροπής, τεύχος 2ο, 27 ΙΧ.1915, σελ.15, ρώσικη μετάφραση στη συλλογή "Η Διεθνής και ο Πόλεμος, σελ.97).
Οι θέσεις αυτές ουσιαστικά δε διαφέρουν σε τίποτε από την αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών, μόνο που πάσχουν από ακόμα μεγαλύτερη πλαδαρότητα και αοριστία των πολιτικών διατυπώσεων, απ' ότι τα περισσότερα προγράμματα και αποφάσεις της Β΄ Διεθνούς. Κάθε προσπάθεια να εκφραστούν οι σκέψεις αυτές με ακριβείς πολιτικές διατυπώσεις και να καθοριστεί αν μπορούν να εφαρμοστούν στο κεφαλαιοκρατικό ή μόνο στο σοσιαλιστικό καθεστώς θα δείξει ακόμα πιο παραστατικά ότι είναι λαθεμένη η άρνηση της αυτοδιάθεσης των εθνών από μέρους των πολωνών σοσιαλδημοκρατών.
Η απόφαση του Διεθνούς Σοσιαλιστικού Συνεδρίου του Λονδίνου το 1896, που αναγνωρίζει την αυτοδιάθεση των εθνών, πρέπει να συμπληρωθεί, σύμφωνα με τις θέσεις που εκθέσαμε πιο πάνω και να τονιστεί: 1) ότι στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού η διεκδίκηση αυτή έχει εξαιρετικά επιτακτικό χαρακτήρα, 2) ότι όλες οι διεκδικήσεις της πολιτικής δημοκρατίας, μαζί και η διεκδίκηση της αυτοδιάθεσης, είναι πολιτικά σχετικές και έχουν ταξικό περιεχόμενο, 3) ότι είναι ανάγκη να γίνεται διάκριση ανάμεσα στα συγκεκριμένα καθήκοντα των σοσιαλδημοκρατών των εθνών που καταπιέζουν και των σοσιαλδημοκρατών των εθνών που καταπιέζονται, 4) ότι η αναγνώριση από τους οπορτουνιστές και τους καουτσκιστές της αυτοδιάθεσης είναι ασυνεπής και τυπική και επομένως από πολιτική άποψη υποκριτική, 5) ότι οι σοσιαλδημοκράτες, ιδιαίτερα των κυρίαρχων εθνών των μεγάλων δυνάμεων (μεγαλορώσοι, αγγλοαμερικανοί, γερμανοί, γάλλοι, ιταλοί, γιαπωνέζοι, κλπ.), που δεν υπερασπίζουν την ελευθερία αποχωρισμού των αποικιών και των εθνών που καταπιέζουν τα έθνη "τους", συμφωνούν ουσιαστικά με τους σοβινιστές, 6) ότι είναι ανάγκη να υποταχθεί η πάλη γι' αυτή τη διεκδίκηση, όπως και για όλες τις βασικές διεκδικήσεις της πολιτικής δημοκρατίας, στην άμεση επαναστατική πάλη των μαζών για την ανατροπή των αστικών κυβερνήσεων και για την πραγματοποίηση του σοσιαλισμού.
Η μεταφορά στη Διεθνή της άποψης ορισμένων μικρών εθνών και ιδιαίτερα των πολωνών σοσιαλδημοκρατών, που η πάλη τους ενάντια στην πολωνική αστική τάξη, που εξαπατά το λαό με εθνικιστικά συνθήματα, τους οδήγησε ως την όχι σωστή άρνηση της αυτοδιάθεσης, θα ήταν θεωρητικά λάθος, αντικατάσταση του μαρξισμού με τον προυντονισμό και στην πράξη θα σήμαινε άθελη υποστήριξη του πιο επικίνδυνου σοβινισμού, στον Αούστερλιτς, που αρνείται για την Αυστρία των Αψβούργων την ελευθερία του αποχωρισμού των καταπιεσμένων εθνών, αναγνωρίζοντάς την όμως για τη ρώσικη Πολωνία για να παράσχει δουλική υπηρεσία στο Χίντενμπουργκ και στο Γουλιέλμο Β΄. Θα ήταν δύσκολο να επιθυμήσει κανείς καλύτερο αυτοξεσκέπασμα του καουτσκισμού!
Γράφτηκε το Γενάρη-Φλεβάρη 1916
Δημοσιεύτηκε τον Απρίλη του 1916 περιοδικό Vorbote Νο.2
Στα ρωσικά δημοσιεύτηκε τον Οκτώβρη του 1916 στη Σκέψη του Σοσιαλδημοκράτη, Νο.1
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου