Τον 7ο αιώνα και ενώ η Ευρώπη βρισκόταν στη «σκοτεινή εποχή» του
Μεσαίωνα ο Μωάμεθ καταφέρνει να ενώσει τις αραβικές φυλές κάτω από τη
σημαία μιας νέας θρησκείας, του Ισλάμ. Η τάξη των εμπόρων και οι φτωχοί
αγρότες αγκαλιάζουν τη νέα θρησκεία και ο μωαμεθανικός στρατός γρήγορα
χτίζει την αυτοκρατορία του Ισλάμ που εκτείνεται από τον Ατλαντικό μέχρι
τον Ινδό ποταμό. Οι Άραβες καταλαμβάνουν την Ανδαλουσία και τη Σικελία.
Οι έμποροι της νέας αυτοκρατορίας μεταφέρουν από την Κίνα μέχρι την
Ευρώπη όχι μόνο προϊόντα, αλλά και τεχνολογικές ανακαλύψεις,
καλλιτεχνικές τάσεις και επιστημονικές γνώσεις. Ενώ στη Δυτική Ευρώπη οι
πόλεις έχουν καταρρεύσει και η γνώση περιορίζεται σε θρησκευτικές
μελέτες στα μοναστήρια, στην αραβική αυτοκρατορία χτίζονται
μεγαλοπρεπείς πόλεις, όπως η Βαγδάτη και η Κόρντομπα. Γύρω από τις αυλές
των Αράβων ηγεμόνων μαζεύονται οι ποιητές, οι μαθηματικοί, οι φιλόσοφοι
που προσπαθούν να κατανοήσουν τον κόσμο. Μεταφράζουν (διασώζοντας έτσι)
τα έργα των ελλήνων ποιητών και φιλοσόφων, αναπτύσσουν τα μαθηματικά,
την αστρονομία και τη ιατρική, και προσφέρουν ένα κρίκο στην αλυσίδα του
ανθρώπινου πολιτισμού.
Στην Ευρώπη όμως, παρά την πολιτιστική της καθυστέρηση, εμφανίζεται
ένα νέο οικονομικό σύστημα, η φεουδαρχία. Ο δυναμισμός του νέου
συστήματος, σε αντίθεση με την οικονομική στασιμότητα της ισλαμικής
αυτοκρατορίας, δίνει τη δυνατότητα στους δυτικούς να περάσουν στην
αντεπίθεση και το 1099 οι Σταυροφόροι να καταλάβουν την Ιερουσαλήμ. Αυτή
την περίοδο, της αρχής του τέλους της ισλαμικής αυτοκρατορίας
εκτυλίσσεται το βιβλίο του Ταρίκ Αλί.
Το 1150 τη Σικελία την έχουν καταλάβει από τους Αραβες οι Νορμανδοί.
Ο νορμανδός βασιλιάς Ρογήρος αναγνωρίζει την ανωτερότητα του αραβικού
πολιτισμού και εμπιστεύεται σε Αραβες την οικονομική και τη στρατιωτική
διοίκηση του κράτους. Ο ήρωας του βιβλίου, ο άραβας γεωγράφος Αλ-
Ιντρίσι (που ήταν πραγματικό πρόσωπο) είναι σύμβουλος του βασιλιά. Αλλά
ενώ ο νορμανδός βασιλιάς υιοθετεί την αραβική κουλτούρα και τον τρόπο
ζωής, οι βαρόνοι και οι επίσκοποι κλέβουν τη γη από τους αγρότες για να
φτιάξουν τα φέουδα τους και προσπαθούν να εκχριστιανίσουν τους
μουσουλμάνους, που είναι η πλειοψηφία των κατοίκων του νησιού.
Το πνεύμα της εξέγερσης αρχίζει να απλώνεται στη Σικελία. Κάθε
Παρασκευή οι μουσουλμάνοι μαζεύονται στα τζαμιά και σε μυστικές
συναντήσεις συζητάνε πώς θα αντιμετωπίσουν τους κατακτητές. Ο Έμπιστος
είναι ένας μουσουλμάνος ιεροκήρυκας, που γυρνάει στα χωριά και κηρύσσει
την εξέγερση κατά των βαρόνων και των επισκόπων. Από τα πρώτα χρόνια της
ισλαμικής αυτοκρατορίας οι ταξικές συγκρούσεις ντύνονταν με θρησκευτικό
μανδύα. Ο ιερός πόλεμος των μουσουλμάνων χωρικών δεν γίνεται ενάντια
στους χριστιανούς συγχωριανούς τους, αλλά για την ισότητα και τη
δικαιοσύνη. «Αυτό που δεν συζητιέται ποτέ ανοιχτά είναι η απληστία των
δικών μας εμίρηδων και σουλτάνων που παίρνουν τη γη και απολαμβάνουν
τους καρπούς της δίχως να σηκώσουν ούτε ένα δαχτυλάκι. Γιατί εμείς να
δουλεύουμε κι αυτοί να τρώνε;» κηρύττει ο Έμπιστος στους κατοίκους ενός
χωριού που εξεγέρθηκαν, και σκότωσαν το βαρόνο που εκμεταλλευόταν τη γη
τους. Το Κοράνι μπορεί να λέει ότι οι πλούσιοι έχουν τα δικαιώματα τους
αρκεί να πληρώνουν τους φόρους αλλά «Οι ισχυρισμοί όσων μεταχειρίζονται
τους νόμους και τις συνήθειες για να υπερασπιστούν την περιουσία που,
ούτως ή άλλως έκλεψαν ή κληρονόμησαν από άλλους σφετεριστές, δεν έχουν
καμία αξία. Μην τους φοβάστε. Ξεχάστε τους. Το σημερινό σας κατόρθωμα
αξίζει περισσότερο απ' όλα τα έθιμα μας» λέει στους πιστούς ο Έμπιστος.
Οι χωρικοί μοιράζουν τη γη σε ίσα μερίδια σε όλες τις οικογένειες
μουσουλμανικές και χριστιανικές.
Οι εξεγέρσεις των χωρικών στη Σικελία κράτησαν σχεδόν 100 χρόνια. Το
1224 οι Φράγκοι τελικά τους συνέτριψαν και 50.000 μουσουλμάνοι που
αρνήθηκαν να εκχριστιανιστούν αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το νησί.
Αλλά το μήνυμα των εξεγερμένων για ισότητα και δικαιοσύνη συνέχισε να
ζει, μέσα από τις παραδόσεις και τους αγώνες μέχρι σήμερα ενάντια στον
ιμπεριαλισμό.
0 Ταρίκ Αλί, μας είναι γνωστός από το αντιπολεμικό κίνημα της
Βρετανίας και έχει θέσει την πένα του στην υπηρεσία αυτού του κινήματος
με βιβλία όπως «Η σύγκρουση των φονταμεταλισμών» και ο «Μπους στη
Βαβυλώνα». Το «Ένας Σουλτάνος στο Παλέρμο» ανήκει σε μια πενταλογία
ιστορικών μυθιστορημάτων που αναφέρονται στην περίοδο της άνθισης και
της κρίσης της ισλαμικής αυτοκρατορίας, μια περίοδο καλά κρυμμένη από τα
σχολικά βιβλία της ιστορίας και όχι μόνο. Είναι φανερό πως για τη
συγγραφή αυτών των μυθιστορημάτων έχει αφιερώσει πολύ χρόνο στην έρευνα
και έτσι μας μαθαίνει όχι μόνο τις ταξικές συγκρούσεις της εποχής, αλλά
και τις καθημερινές συνήθειες, το ρόλο της γυναίκας και τις αντιλήψεις
για τον έρωτα, τις επιστημονικές γνώσεις και τα λογοτεχνικά ρεύματα. Με
ένα λόγο που ρέει, μας ξεναγεί στη Σικελία του 12ου αιώνα, ο' ένα κόσμο
ερωτισμού, ποίησης, επιστημονικής έρευνας αλλά και βίας και δολοπλοκίας.
Και μέσα από τις εικόνες και τις μυρωδιές του Παλέρμο, ανακαλύπτουμε
πως διαμορφώθηκε ο Αραβικός πολιτισμός έτσι ώστε να τον βλέπουμε σήμερα
χωρίς προκαταλήψεις.
Περιοδικό Σοσιαλισμός Από τα Κάτω, τ.59, Σεπτέμβρης-Οκτώβρης 2006
Βιβλιοκριτική: Ένας σουλτάνος στο Παλέρμο (Ταρίκ Αλί). Εκδόσεις Άγρα
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου