 |
| Οι Αντιπρόσωποι του Λαού -Όττο Λάντσμπεργκ, Φίλιπ Σάιντεμαν, Γκούσταβ Νόσκε,Φρίντριχ Έμπερτ και Ρούντολφ Βάισερ- μετά την αποχώρηση του Ενωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας (USPD) από το Συμβούλιο των Αντιπροσώπων το 1918. |
Λέον Τρότσκι
Ο Κάουτσκι έχει ένα καθαρό και μοναχικό μονοπάτι για τη σωτηρία: τη δημοκρατία. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αναγνωριστεί απ' όλους και να ενωθούν στην υποστήριξή της. Οι Δεξιοί Σοσιαλιστές πρέπει να αποκηρύξουν την αιματηρή σφαγή διά της οποίας υλοποίησαν τη θέληση της μπουρζουαζίας. Η ίδια η μπουρζουαζία πρέπει να εγκαταλείψει την ιδέα να χρησιμοποιεί τους Νόσκε της και τους υπολοχαγούς Βόγκελ της για να υπερασπιστεί τα προνόμιά της μέχρι τελευταίας πνοής. Τέλος, το προλεταριάτο πρέπει μια για πάντα να απορρίψει την ιδέα της ανατροπής της μπουρζουαζίας με μέσα άλλα απ' αυτά που κατοχυρώνει το Σύνταγμα. Αν οι συνθήκες που απαριθμήσαμε τηρηθούν, η κοινωνική επανάσταση ανώδυνα θα διαλυθεί μέσα στη δημοκρατία. Για να το πετύχουμε αυτό αρκεί, όπως βλέπουμε, να ζωγραφίσουμε ένα σκουφάκι ύπνου στο κεφάλι της θυελλώδους ιστορίας μας, και να πάρουμε μια πρέζα σοφίας από την ταμπακιέρα του Κάουτσκι.
"Υπάρχουν μόνο δύο πιθανότητες", λέει ο σοφός μας, "δημοκρατία ή εμφύλιος πόλεμος". (σελ.220) Κι όμως, στη Γερμανία, όπου οι επίσημοι παράγοντες της "δημοκρατίας" είναι παρόντες, ο Εμφύλιος Πόλεμος δε λέει να κοπάσει. "Αναντίρρητα", συμφωνεί ο Κάουτσκι, "κάτω από την παρούσα Εθνοσυνέλευση η Γερμανία δεν μπορεί να φτάσει σε μια υγιή κατάσταση. Όμως η διαδικασία της ανάρρωσης δεν υποβοηθάται, αλλά επιβραδύνεται, αν μετατρέψουμε την πάλη ενάντια στην παρούσα Συνέλευση σε πάλη ενάντια στο δημοκρατικό δικαίωμα ψήφου". (σελ.230) Λες και το ζήτημα στη Γερμανία περιορίζεται στις εκλογικές μορφές και δεν έχει να κάνει με την κατάκτηση της πραγματικής εξουσίας!
Η παρούσα εθνοσυνέλευση, όπως παραδέχεται ο Κάουτσκι, δεν μπορεί "να φέρει τη χώρα σε μια υγιή κατάσταση". Επομένως ας ξεκινήσουμε το παιχνίδι και πάλι απ' την αρχή. Όμως θα συμφωνήσουν οι εταίροι; Είναι αμφίβολο. Αν η σβήστρα δεν είναι ευνοϊκή για μας, το ίδιο προφανώς δεν είναι και γι' αυτούς. Η εθνοσυνέλευση που είναι "ανίκανη να φέρει τη χώρα σε μια υγιή κατάσταση", είναι αρκετά ικανή, μέσω της μετριοπαθούς δικτατορίας του Νόσκε, να προετοιμάσει το δρόμο για τη δικτατορία του Λούντεντορφ. Το ίδιο όπως η Συντακτική Συνέλευση προετοίμασε το δρόμο για τον Κολτσάκ. Η ιστορική αποστολή του Κάουτσκι συνίσταται ακριβώς στο να έχει αναμείνει την επανάσταση για να γράψει το (9ο) βιβλίο του, που θα έπρεπε να εξηγεί την κατάρρευση της επανάστασης απ' όλη την προηγούμενη πορεία της ιστορίας, από τον πίθηκο στο Νόσκε και από το Νόσκε στο Λούντεντορφ. Το πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει το επαναστατικό κόμμα είναι δύσκολο: είναι το πρόβλημα να διαβλέψει τον κίνδυνο στους καλούς καιρούς, και να τον αποτρέψει με τη δράση. Και γι' αυτό δεν υπάρχει άλλος τρόπος στο παρόν από το να πάρει την εξουσία από τα χέρια των πραγματικών κάτοχών της, των αγροτών και καπιταλιστών μεγιστάτων, που μόνο προσωρινά κρύβονται πίσω από τους Κυρίους Έμπερτ και Νόσκε. Έτσι, από την παρούσα Εθνοσυνέλευση, το μονοπάτι χωρίζει στα δύο: ή δικτατορία της ιμπεριαλιστικής κλίκας ή δικτατορία του προλεταριάτου. Από καμιά πλευρά το μονοπάτι δεν οδηγεί στη "δημοκρατία". Ο Κάουτσκι δεν το βλέπει αυτό. Εξηγεί πολύ εκτεταμένα ότι η δημοκρατία είναι μεγάλης σημασίας για την πολιτική ανάπτυξη και εκπαίδευση στην οργάνωση των μαζών, και ότι μέσω αυτής το προλεταριάτο μπορεί να φτάσει στην πλήρη χειραφέτηση. Μπορεί να φανταστεί κανείς ότι από τη μέρα που γράφτηκε το Πρόγραμμα της Ερφούρτης τίποτα το αξιοσημείωτο δε συνέβη στον κόσμο!
Κι όμως στο μεταξύ, για δεκαετίες, το προλεταριάτο της Γαλλίας, της Γερμανίας και των άλλων πιο σημαντικών χωρών πάλευε και αναπτύσσονταν κάνοντας την ευρύτερη πιθανή χρήση των θεσμών της δημοκρατίας και χτίζοντας στη βάση ισχυρών πολιτικών οργανώσεων. Αυτός ο δρόμος της εκπαίδευσης του προλεταριάτου μέσω της δημοκρατίας στο Σοσιαλισμό βρέθηκε, όμως, να ανακόπτεται από ένα γεγονός όχι και τόσο αμελητέας σημασίας -τον παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Το ταξικό κράτος, τη στιγμή που, χάρη στους μηχανισμούς του, ο πόλεμος ξέσπασε πέτυχε να κερδίσει τη βοήθεια των ηγετικών οργανώσεων της Σοσιαλδημοκρατίας στην εξαπάτηση του προλεταριάτου και να την τραβήξει μέσα στη ρουφήχτρα. Έτσι που, παρμένες όπως είναι, οι μέθοδοι της δημοκρατίας, παρά τα αναντίρρητα πλεονεκτήματα που διαθέτουν σε μια συγκεκριμένη περίοδο, επέδειξαν μια άκρως περιορισμένη δύναμη για δράση: με αποτέλεσμα δύο γενιές του προλεταριάτου εκπαιδευμένες κάτω από συνθήκες δημοκρατίας με κανένα τρόπο δεν εγγυήθηκαν την απαραίτητη πολιτική προετοιμασία για να κριθεί με ακρίβεια ένα γεγονός όπως ο παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Αυτή η εμπειρία δε μας δίνει κανένα λόγο να διαβεβαιώνουμε ότι, αν ο πόλεμος ξεσπούσε δέκα ή δεκαπέντε χρόνια αργότερα, το προλεταριάτο θα ήταν πιο προετοιμασμένο γι' αυτόν. Το αστικό δημοκρατικό κράτος δε δημιουργεί μόνο πιο ευνοϊκές συνθήκες για πολιτική εκπαίδευση των εργατών, σε σύγκριση με την απολυταρχία, αλλά επίσης βάζει όρια σ' αυτή την ανάπτυξη με τη μορφή της αστικής νομιμότητας που επιδέξια συσσωρεύει και χτίζει πάνω στα ανώτερα στρώματα του προλεταριάτου οπορτουνιστικές συνήθειες και νομιμόφρονες προκαταλήψεις. Η σχολή της δημοκρατίας αποδείχτηκε απολύτως ανεπαρκής στο να εγείρει το Γερμανικό προλεταριάτο όταν η καταστροφή του πολέμου βρισκόταν προ των πυλών. Το βάρβαρο σχολείο του πολέμου, οι σοσιαλ-ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες, οι κολοσσιαίες στρατιωτικές νίκες, και οι χωρίς προηγούμενο ήττες ήταν απαραίτητα. Μετά απ' αυτά τα γεγονότα, που έκαναν μια συγκεκριμένη ποσότητα διαφοράς μέσα στο σύμπαν, και ακόμα και στο Πρόγραμμα της Ερφούρτης, το να καταλήγει κανείς σε κοινοτοπίες όπως η σημασία του δημοκρατικού κοινοβουλευτισμού για την εκπαίδευση του προλεταριάτου σημαίνει πολιτικό παλιμπαιδισμό. Αυτή είναι η ατυχία που χάλασε τα σχέδια του Κάουτσκι.
"Η βαθιά δυσπιστία στην πολιτική πάλη του προλεταριάτου", γράφει, "και στη συμμετοχή του στην πολιτική, υπήρξε το χαρακτηριστικό του Προυντονισμού. Σήμερα εκδηλώνεται μια παρόμοια (!!) άποψη που μας την προτείνουν ως την τελευταία λέξη της Σοσιαλιστικής σκέψης, σαν το αποτέλεσμα μιας εμπειρίας που ο Μαρξ δεν ήξερε, και δεν μπορούσε, να ξέρει. Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται παρά για την παραλλαγή μιας ιδέας που μισό αιώνα ο Μαρξ πριν την πολέμησε, και στο τέλος τη νίκησε".
Ο Μπολσεβικισμός αποδεικνύεται ότι είναι ξαναζεσταμένος Προυντονισμός! Από καθαρά θεωρητικής άποψης, αυτή είναι μια από τις θρασύτερες παρατηρήσεις της παμφλέτας.
Οι Προυντονιστές αποκήρυσσαν τη δημοκρατία για τον ίδιο λόγο που αποκήρυσσαν την πολιτική πάλη γενικά. Ήταν υπέρ της οικονομικής οργάνωσης των εργατών χωρίς τη μεσολάβηση του Κράτους, χωρίς επαναστατικές εξάρσεις -για την αυτο-βοήθεια των εργατών στη βάση της παραγωγής για το κέρδος. Στο βαθμό που οδηγούνταν από την πορεία των γεγονότων στο δρόμο της πολιτικής πάλης, ως θεωρητικοί της κατώτερης μεσαίας τάξης, προτιμούσαν τη δημοκρατία, όχι μόνο από την πλουτοκρατία, αλλά και από την επαναστατική δικτατορία. Τι κοινό έχει η δική τους σκέψη με τη δική μας; Ενώ εμείς αποκηρύσσουμε τη δημοκρατία στο όνομα της συγκεντρωτικής εξουσίας του προλεταριάτου, οι Προυντονιστές, από την άλλη, ήταν έτοιμοι να κάνουν ειρήνη με τη δημοκρατία, νερωμένη με μία ομοσπονδιακή βάση, για να αποφύγουν το επαναστατικό μονοπώλιο της εξουσίας από το προλεταριάτο. Πιο θεμελιωμένα ο Κάουτσκι θα μπορούσε να μας συγκρίνει με τους εχθρούς των Προυντονιστών, τους Μπλανκιστές, που αντιλαμβάνονταν το νόημα της επαναστατικής κυβέρνησης, αλλά δεν εξαρτούσαν προληπτικά το ζήτημα της κατάληψής της από τα επίσημα σύμβολα της δημοκρατίας. Αλλά για να τεθεί η σύγκριση των Κομμουνιστών με τους Μπλανκιστές σε μια λογική βάση, πρέπει να προστεθεί ότι, στα Συμβούλια των Στρατιωτών και των Εργατών, είχαμε στη διάθεσή μας τέτοια οργάνωση για την επανάσταση που οι Μπλανκιστές δεν την είχαν δει ούτε στον ύπνο τους. Στο κόμμα μας είχαμε, και έχουμε, μια πολύτιμη οργάνωση επαναστατικής ηγεσίας με ένα τέλειο πρόγραμμα για την κοινωνική επανάσταση. Τέλος, είχαμε, και έχουμε, έναν πανίσχυρο μηχανισμό οικονομικών μετασχηματισμών μέσα στα συνδικάτα μας που στέκουν σαν όλο κάτω απ' το λάβαρο του Κομμουνισμού και υποστηρίζουν τη Σοβιετική Κυβέρνηση. Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες, το να μιλά κανείς για αναγέννηση των Προυντονιστικών προκαταλήψεων με τη μορφή του Μπολσεβικισμού μπορεί να συμβαίνει μόνο αν έχει χάσει κάθε ίχνος θεωρητικής εντιμότητας και ιστορικής κατανόησης.
Κι όμως στο μεταξύ, για δεκαετίες, το προλεταριάτο της Γαλλίας, της Γερμανίας και των άλλων πιο σημαντικών χωρών πάλευε και αναπτύσσονταν κάνοντας την ευρύτερη πιθανή χρήση των θεσμών της δημοκρατίας και χτίζοντας στη βάση ισχυρών πολιτικών οργανώσεων. Αυτός ο δρόμος της εκπαίδευσης του προλεταριάτου μέσω της δημοκρατίας στο Σοσιαλισμό βρέθηκε, όμως, να ανακόπτεται από ένα γεγονός όχι και τόσο αμελητέας σημασίας -τον παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Το ταξικό κράτος, τη στιγμή που, χάρη στους μηχανισμούς του, ο πόλεμος ξέσπασε πέτυχε να κερδίσει τη βοήθεια των ηγετικών οργανώσεων της Σοσιαλδημοκρατίας στην εξαπάτηση του προλεταριάτου και να την τραβήξει μέσα στη ρουφήχτρα. Έτσι που, παρμένες όπως είναι, οι μέθοδοι της δημοκρατίας, παρά τα αναντίρρητα πλεονεκτήματα που διαθέτουν σε μια συγκεκριμένη περίοδο, επέδειξαν μια άκρως περιορισμένη δύναμη για δράση: με αποτέλεσμα δύο γενιές του προλεταριάτου εκπαιδευμένες κάτω από συνθήκες δημοκρατίας με κανένα τρόπο δεν εγγυήθηκαν την απαραίτητη πολιτική προετοιμασία για να κριθεί με ακρίβεια ένα γεγονός όπως ο παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Αυτή η εμπειρία δε μας δίνει κανένα λόγο να διαβεβαιώνουμε ότι, αν ο πόλεμος ξεσπούσε δέκα ή δεκαπέντε χρόνια αργότερα, το προλεταριάτο θα ήταν πιο προετοιμασμένο γι' αυτόν. Το αστικό δημοκρατικό κράτος δε δημιουργεί μόνο πιο ευνοϊκές συνθήκες για πολιτική εκπαίδευση των εργατών, σε σύγκριση με την απολυταρχία, αλλά επίσης βάζει όρια σ' αυτή την ανάπτυξη με τη μορφή της αστικής νομιμότητας που επιδέξια συσσωρεύει και χτίζει πάνω στα ανώτερα στρώματα του προλεταριάτου οπορτουνιστικές συνήθειες και νομιμόφρονες προκαταλήψεις. Η σχολή της δημοκρατίας αποδείχτηκε απολύτως ανεπαρκής στο να εγείρει το Γερμανικό προλεταριάτο όταν η καταστροφή του πολέμου βρισκόταν προ των πυλών. Το βάρβαρο σχολείο του πολέμου, οι σοσιαλ-ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες, οι κολοσσιαίες στρατιωτικές νίκες, και οι χωρίς προηγούμενο ήττες ήταν απαραίτητα. Μετά απ' αυτά τα γεγονότα, που έκαναν μια συγκεκριμένη ποσότητα διαφοράς μέσα στο σύμπαν, και ακόμα και στο Πρόγραμμα της Ερφούρτης, το να καταλήγει κανείς σε κοινοτοπίες όπως η σημασία του δημοκρατικού κοινοβουλευτισμού για την εκπαίδευση του προλεταριάτου σημαίνει πολιτικό παλιμπαιδισμό. Αυτή είναι η ατυχία που χάλασε τα σχέδια του Κάουτσκι.
"Η βαθιά δυσπιστία στην πολιτική πάλη του προλεταριάτου", γράφει, "και στη συμμετοχή του στην πολιτική, υπήρξε το χαρακτηριστικό του Προυντονισμού. Σήμερα εκδηλώνεται μια παρόμοια (!!) άποψη που μας την προτείνουν ως την τελευταία λέξη της Σοσιαλιστικής σκέψης, σαν το αποτέλεσμα μιας εμπειρίας που ο Μαρξ δεν ήξερε, και δεν μπορούσε, να ξέρει. Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται παρά για την παραλλαγή μιας ιδέας που μισό αιώνα ο Μαρξ πριν την πολέμησε, και στο τέλος τη νίκησε".
Ο Μπολσεβικισμός αποδεικνύεται ότι είναι ξαναζεσταμένος Προυντονισμός! Από καθαρά θεωρητικής άποψης, αυτή είναι μια από τις θρασύτερες παρατηρήσεις της παμφλέτας.
Οι Προυντονιστές αποκήρυσσαν τη δημοκρατία για τον ίδιο λόγο που αποκήρυσσαν την πολιτική πάλη γενικά. Ήταν υπέρ της οικονομικής οργάνωσης των εργατών χωρίς τη μεσολάβηση του Κράτους, χωρίς επαναστατικές εξάρσεις -για την αυτο-βοήθεια των εργατών στη βάση της παραγωγής για το κέρδος. Στο βαθμό που οδηγούνταν από την πορεία των γεγονότων στο δρόμο της πολιτικής πάλης, ως θεωρητικοί της κατώτερης μεσαίας τάξης, προτιμούσαν τη δημοκρατία, όχι μόνο από την πλουτοκρατία, αλλά και από την επαναστατική δικτατορία. Τι κοινό έχει η δική τους σκέψη με τη δική μας; Ενώ εμείς αποκηρύσσουμε τη δημοκρατία στο όνομα της συγκεντρωτικής εξουσίας του προλεταριάτου, οι Προυντονιστές, από την άλλη, ήταν έτοιμοι να κάνουν ειρήνη με τη δημοκρατία, νερωμένη με μία ομοσπονδιακή βάση, για να αποφύγουν το επαναστατικό μονοπώλιο της εξουσίας από το προλεταριάτο. Πιο θεμελιωμένα ο Κάουτσκι θα μπορούσε να μας συγκρίνει με τους εχθρούς των Προυντονιστών, τους Μπλανκιστές, που αντιλαμβάνονταν το νόημα της επαναστατικής κυβέρνησης, αλλά δεν εξαρτούσαν προληπτικά το ζήτημα της κατάληψής της από τα επίσημα σύμβολα της δημοκρατίας. Αλλά για να τεθεί η σύγκριση των Κομμουνιστών με τους Μπλανκιστές σε μια λογική βάση, πρέπει να προστεθεί ότι, στα Συμβούλια των Στρατιωτών και των Εργατών, είχαμε στη διάθεσή μας τέτοια οργάνωση για την επανάσταση που οι Μπλανκιστές δεν την είχαν δει ούτε στον ύπνο τους. Στο κόμμα μας είχαμε, και έχουμε, μια πολύτιμη οργάνωση επαναστατικής ηγεσίας με ένα τέλειο πρόγραμμα για την κοινωνική επανάσταση. Τέλος, είχαμε, και έχουμε, έναν πανίσχυρο μηχανισμό οικονομικών μετασχηματισμών μέσα στα συνδικάτα μας που στέκουν σαν όλο κάτω απ' το λάβαρο του Κομμουνισμού και υποστηρίζουν τη Σοβιετική Κυβέρνηση. Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες, το να μιλά κανείς για αναγέννηση των Προυντονιστικών προκαταλήψεων με τη μορφή του Μπολσεβικισμού μπορεί να συμβαίνει μόνο αν έχει χάσει κάθε ίχνος θεωρητικής εντιμότητας και ιστορικής κατανόησης.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου